ΤΟ (ΧΑΜΕΝΟ) ΣΤΟΙΧΗΜΑ

Η λέξη «ανάπτυξη» έχει –στη χώρα μας– την άδοξη μοίρα της λέξης «σοσιαλισμός». Βρίσκεται στα χείλη όλων, αλλά στην πράξη δεν υφίσταται. Δεν εφαρμόζεται. Κατά σύμπτωσιν, το κυβερνών κόμμα είναι κατ’ εξοχήν εκείνο που έχει πάρει διαζύγιο και από τις δύο αυτές έννοιες. Από τον σοσιαλισμό, προ πολλού. Και από την ανάπτυξη, με βούλα και υπογραφή, από τότε που υπέγραψε το αντιαναπτυξιακό Μνημόνιο και καταδίκασε τη χώρα σε αβυσσαλέα ύφεση...

Η ιστορική ακρίβεια απαιτεί μια διευκρίνιση: ποτέ το ΠΑΣΟΚ δεν ευνόησε την ανάπτυξη. Επί Ανδρέα Παπανδρέου έγινε μια σοβαρή απόπειρα με εργαλείο το κράτος και χρηματοδότηση σημαντικών τομέων (Γεωργία από τα ΜΟΠ), αλλά γρήγορα το εγχείρημα κατέληξε σε τραγωδία: ο κρατικός τομέας, με πολλές κρατικοποιήσεις ιδιωτικών επιχειρήσεων, μετεβλήθη σε χορηγό διορισμών και κομματικών διευθετήσεων. Κάποιες σοβαρές προσπάθειες νεοπαγών κρατικών επιχειρήσεων να μπουν με αξιώσεις στην αγορά, ελληνική και ξένη, πνίγηκαν στα βαλτώδη ύδατα της γραφειοκρατίας και στην εσωτερική υπονόμευση. Ταυτόχρονα, τα χρήματα προς τη Γεωργία σπαταλήθηκαν από τους αποτυχημένους γεωργικούς συνεταιρισμούς και από ανέλεγκτους αγρότες που μετέτρεψαν την οικονομική αρωγή σε διαμερίσματα και ΙΧ ή τα σπατάλησαν στην κατανάλωση...

Η συνέχεια ήταν χειρότερη στην Ελλάδα του «εκσυγχρονισμού», διότι η πλήρης ανυπαρξία οιασδήποτε σοβαρής προσπάθειας για πραγματική (παραγωγική) ανάπτυξη, συνοδεύτηκε από ένα τεράστιο ψεύδος: τον δήθεν υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, που επικαλείται ακόμη και τώρα η «εκσυγχρονιστική» ομάδα για να ισχυριστεί ότι η οικονομία «πέταγε» και η χώρα είχε μπει στη λεωφόρο των επιτυχιών. Βάναυσο, χυδαίο ψεύδος: ο ρυθμός ανάπτυξης οφειλόταν αποκλειστικά στα «μεγάλα έργα» εν όψει Ολυμπιακών Αγώνων. Αναπόφευκτη η θέρμανση της οικονομίας και ο υψηλός «ρυθμός ανάπτυξης», αλλά με μία διαφορά: τα έργα αυτά δεν ήταν ευθέως παραγωγικά. Εμμέσως και μόνον εισέφεραν στην ανάπτυξη. Και πόρρω απέχουν των αναπτυξιακών επενδύσεων, που αφορούν στην πρωτογενή παραγωγή και συντείνουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητος...

Εννοείται, ότι η ίδια πικρή στασιμότης, παρατηρήθηκε και επί Καραμανλή, με αποτέλεσμα η χώρα –αντιμέτωπη με καταιγίδα εισαγόμενων φτηνών προϊόντων και με τη δική της παραγωγή στο ναδίρ– να περιέλθει σε απελπιστική κατάσταση. Υποτίθεται ότι το μείζον αυτό θέμα θα απασχολούσε σοβαρά την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ που έβλεπε ότι –ελέω Καραμανλή– έρχεται στην εξουσία. Φευ! Δεν είχε ουδεμία αξιόλογη προεργασία. Κρουνηδόν άσαρκες, ανεπεξέργαστες προτάσεις στο προεκλογικό πρόγραμμα και πέραν ου. Η γύμνια φαίνεται τώρα. Οι προεκλογικές φωτοβολίδες για «πράσινη ανάπτυξη» αποδείχτηκαν λόγια του αέρα. Όπως και οι διακηρύξεις για το «συμμάζεμα του κράτους». Λόγια, καλές προθέσεις και χάος. Μια ματιά στον τρόπο που επιχειρείται να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή πείθει για του λόγου το αληθές...

Όμως τα χειρότερα ήρθαν μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον κ. Γ. Παπανδρέου, με το αντιαναπτυξιακό Μνημόνιο και την καταδίκη της Ελλάδος να δουλεύει υπό συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής αγριότητος, ώστε να εξυπηρετεί το θηριώδες χρέος... Για το αν υπήρχε άλλος δρόμος, τα έχουμε ξαναπεί. Αξίζει, όμως, ακόμη μια υπόμνηση. Προχθές, ο εκδότης της σοβαρής γερμανικής εφημερίδος «Die Zeit», υπενθύμισε κάτι που όφειλε να είχε λάβει υπόψιν του ο έλληνας πρωθυπουργός, όταν έμπλεξε στις κουβέντες για τον Μηχανισμό Στήριξης και το Μνημόνιο. Είπε ο Γιόζεφ Γιόφε: «Είναι η αρχαιότερη ιστορία του κόσμου: αν χρωστώ 1.000 ευρώ στην τράπεζα, χάνω τον ύπνο μου. Αν χρωστώ ένα εκατομμύριο, ξαγρυπνά ο δανειστής μου»... Όπερ έδει δείξαι. Δηλαδή, ο κ. Παπανδρέου θα μπορούσε να πει ωμά στην Ένωση και στο ΔΝΤ ότι αν δεν δοθεί στην Ελλάδα χρονική επιμήκυνση για την αποπληρωμή του χρέους, καθώς και ένα δάνειο με ανεκτό επιτόκιο, η χώρα θα χρεοκοπήσει. Και σεις θα χάσετε τα λεφτά σας, ενώ ταυτόχρονα θα τραυματιστεί καίρια το ευρώ και θα αποσταθεροποιηθεί συνολικά η Ένωση... Ο πρωθυπουργός δεν το έπραξε. Μήπως, όμως, μπορεί έστω και τώρα να το επιχειρήσει;

Δυστυχώς, είναι πλέον αργά. Ακόμη και αν κατορθώσει να πετύχει προσεχώς κάποια χρονική επιμήκυνση για την αποπληρωμή, τώρα –και με φόντο μια Ένωση που αγωνιά και ταλανίζεται λόγω Ιρλανδίας, Πορτογαλίας, κ.λπ.– είναι σχεδόν αδύνατο να αξιώσει επαναδιαπραγμάτευση πτυχών του Μνημονίου ή να πετύχει δάνεια με ανεκτό επιτόκιο...

Βάσκανος μοίρα, ολέθρια προοπτική: η Ελλάδα σε λίγο θα θυμίζει –σε μεροκάματα και απολαβές– τη μετεμφυλιακή φτωχή χώρα, δίχως καν την ελπίδα της ανάπτυξης. Μνημόνιο γαρ... «Ας προσευχηθούμε στον Κέινς –λέει ο Γερμανός εκδότης της «Die Zeit»– ότι θα ισχύσει η προφητεία του θα πυροδοτήσει επιτέλους η ανάπτυξη, η οποία είναι η πιο εγγυημένη μέθοδος περιορισμού των ελλειμμάτων»...

Όμως η προφητεία του Κέινς είναι σχεδόν αδύνατο να ισχύσει στην Ελλάδα. Όχι μόνο λόγω Μνημονίου (αυτό αποτελεί όντως το μέγα εμπόδιο), αλλά και λόγω της κυβερνητικής αβελτερίας. Ένα παράδειγμα, πρόσφατο, λίαν χαρακτηριστικό: την περασμένη εβδομάδα διεξήχθη στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας το 3ο Συνέδριο Ελληνικών Νέων Επιχειρήσεων. Σημαντικό συνέδριο, κατά το οποίο νέοι άνθρωποι –ρέκτες και συγκροτημένοι– μίλησαν για τις δραστηριότητές τους. Μιλάμε για ένα θαύμα, που αφορά στην πραγματική, παραγωγική ανάπτυξη: γεωργικά προϊόντα (τυρί, όσπρια, κρασί, κρόκος αλλά και αυγοτάραχο, θαλασσινά, σαλιγκάρια κ.ά.) έχουν διεισδύσει δυναμικά στις διεθνείς αγορές χάρις στις ευφάνταστες πρωτοβουλίες αυτών των νέων ανθρώπων, που συνδυάζουν καινοτόμες λύσεις με την παραδοσιακή διατροφή. Φευ και πάλι: στην εκδήλωση στην οποία όφειλε να παραστεί πρώτος ο πρωθυπουργός, δεν πάτησε το πόδι του κανένας υπουργός! Ούτε εκπρόσωπος της Νέας Δημοκρατίας, ούτε, φυσικά, της υπόλοιπης αντιπολίτευσης (παρέστη μονάχα ένα στέλεχος του υπουργείου Εξωτερικών)... Η ιλιγγιώδης αμέλεια αγγίζει το όριο του εθνικού εγκλήματος. Διότι δείχνει ότι η πολιτεία δεν νοιάζεται για την ανάπτυξη ούτε έχει κατά νου πώς αυτή μπορεί να υλοποιηθεί. Αν την απασχολούσε, θα είχε τους «πιτσιρικάδες» αυτούς κορώνα στο κεφάλι της. Θα τους πρόσεχε ως κόρην οφθαλμού. Θα ήταν συνεχώς δίπλα τους. Με συμβούλους, με δάνεια, με διευκολύνσεις. Και βέβαια, με άκρατη προβολή αυτής της δραστηριότητας, ώστε να προσέξει η κοινωνία ότι «κάτι γίνεται». Ότι υπάρχει δυνατότης και πέραν της εξάρτησης από τους διορισμούς και το κράτος...

Αλλά μήπως τα ΜΜΕ πρόσεξαν το Συνέδριο αυτό; Μονάχα το «Βήμα» φιλοξένησε ένα διαφωτιστικό ρεπορτάζ (του Αχιλλέα Χεκίμογλου). Τα υπόλοιπα μίντια νοιάζονται για τις κορώνες του Πάγκαλου, του Καρατζαφέρη, τους διαξιφισμούς του Πεταλωτή με τον Παναγιωτόπουλο και για το κόμμα της Ντόρας. Όνειδος για τα μίντια, και κυρίως για την έντυπη εκδοχή τους. Αλλά κάπως έτσι, με τη μικροπολιτική ενασχόληση και την αδιαφορία για τα ουσιώδη, βυθίζονται οι εφημερίδες και απειλούνται με αφανισμό. Σε ό,τι τις αφορά, λίγο το κακό. Το θέμα είναι ότι με αφανισμό απειλείται η ίδια η χώρα. Αν δεν έχει ήδη εισέλθει στην γκρίζα ζώνη που οδηγεί στην άβυσσο..

Του Γιάννη Τριάντη