Την ώρα που η χώρα μας «βουλιάζει» από τα μεγάλα μεταναστευτικά «κύματα», η φυγή των Ελλήνων, κυρίως των νέων, που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην έξοδο από την κρίση είναι μαζική. Γιατροί, μηχανικοί, δικηγόροι, οικονομολόγοι, ακαδημαϊκοί και ερευνητές -η «αφρόκρεμα» του επιστημονικού δυναμικού- «εκδιώχνονται» κατά χιλιάδες από τη χώρα, αφού δεν έχουν καμία επαγγελματική επιλογή λόγω των συνθηκών κρίσης. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος...
από το 2008 μέχρι το 2013, σχεδόν 223.000 νέοι, ηλικίας 25-39 ετών, εγκατέλειψαν την Ελλάδα σε αναζήτηση καλύτερων προοπτικών σε πιο αναπτυγμένες χώρες.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ελληνική οικονομία και κοινωνία «επένδυσαν» στη φυγή ως αντίδραση στην εκτίναξη του ποσοστού ανεργίας και την ταχεία βύθισή της στην ύφεση. Είναι ενδεικτικό ότι ενώ κατά τα έτη 2008-2009 μετανάστευαν περί τους 38.000 Έλληνες, η ροή αυτή υπερδιπλασιάστηκε μέσα σε μόλις δύο έτη (2010-2011), ξεπερνώντας το 2013 τις 104.000 και σχεδόν τις 427.000 άτομα σωρευτικά για όλη την περίοδο. Τι θα συμβεί αν το φαινόμενο συνεχιστεί; Η Ελλάδα κινδυνεύει να μείνει με χαμηλότερης ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό με άμεσο αντίκτυπο στην ήδη «πληγωμένη» οικονομία της.
Δεκαπλασιάστηκε η «διαρροή»
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloοmberg σε πρόσφατη έρευνά του, την πενταετία 2009-2014 μετανάστευσαν από την Ελλάδα συνολικά 20.281 εξειδικευμένοι ακαδημαϊκοί και ερευνητές, αριθμός δεκαπλάσιος σε σύγκριση με τη αντίστοιχη πενταετία 2000-2005 όταν από τη χώρα είχαν μεταναστεύσει 2.552 νέοι επιστήμονες. Μάλιστα, η Ελλάδα συναγωνίζεται σε απόλυτους αριθμούς τη Γερμανία, στην οποία ο αντίστοιχος αριθμός για την περίοδο 2009-2014 ήταν περίπου 24.000 επιστήμονες, παρότι η ευρωπαϊκή ισχυρή χώρα έχει εξαπλάσιο πληθυσμό.
Τα αριθμητικά μεγέθη και το ποιοτικό έλλειμμα που συνεπάγεται για την ανάπτυξη της χώρας η «διαρροή εγκεφάλων» οδηγούν την ηγεσία του υπουργείου Έρευνας και Καινοτομίας σε μέτρα για τη δημιουργία ευκαιριών για νέους επιστήμονες.
Στόχος είναι να δημιουργηθούν περισσότερες από 2.000 θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων, καταρχήν για την έρευνα, με κονδύλια του νέου ΕΣΠΑ τα οποία συνολικά για την έρευνα και την καινοτομία αγγίζουν το 1,5 δισ. ευρώ για την επταετία 2014-2020.
Παράλληλα, γίνεται προσπάθεια για να δημιουργηθεί, μέσα στο 2016, ένα ανεξάρτητο Ταμείο το οποίο θα χρηματοδοτεί την έρευνα και τις καινοτόμες και νεοφυείς επιχειρήσεις και θα αποτελείται από ένα μείγμα δημόσιων και ιδιωτικών πόρων. Οι δημόσιοι πόροι θα προέρχονται κατεξοχήν από το νέο ΕΣΠΑ, ενώ οι ιδιωτικοί, σε πρώτη φάση, από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ). Μόνο για τη διετία 2016-2017, το Ταμείο αναμένεται να διαθέσει πόρους ύψους 300 εκατ. ευρώ, για την ανάπτυξη καινοτόμων ερευνητικών προγραμμάτων στα οποία θα απασχολούνται υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες. Επίσης, θα γίνει προσπάθεια για προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων από ιδιώτες και επενδυτικά κεφάλαια σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Μετανάστευσαν 8.000 γιατροί
Κατακόρυφη αύξηση καταγράφει ο αριθμός των Ελλήνων γιατρών που αναζητούν εργασία σε μία άλλη χώρα. Με βάση τα πιστοποιητικά που έχουν εκδοθεί, μόνο από τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών (ΙΣΑ), τουλάχιστον 8.000 γιατροί έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα τα τελευταία έξι χρόνια. Εξ αυτών η συντριπτική πλειονότητα - οι 5.406 - μετανάστευσαν αναζητώντας εργασία από το 2011 και μετά. Τα προηγούμενα χρόνια και μέχρι το 2009 η φυγή των γιατρών αφορούσε κυρίως τους αποφοίτους ιατρικών σχολών που ολοκλήρωναν το αγροτικό τους. Από το 2010 η κατάσταση άλλαξε και εκτινάχθηκε ο αριθμός των ειδικευμένων γιατρών. Πλέον, τα πιστοποιητικά σε ειδικευμένους γιατρούς είναι υπερδιπλάσια έναντι των ανειδίκευτων.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΙΣΑ κ. Γ. Πατούλη, «η οικονομική κρίση, σε συνδυασμό με τα λάθη και την αδυναμία της κεντρικής εξουσίας όλα αυτά τα χρόνια, να χαράξει μια βιώσιμη και αποτελεσματική πολιτική υγείας, οδήγησε σ' ένα πρωτόγνωρο μεταναστευτικό κύμα που δεν αφορά ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό, αλλά το «πιο υψηλά' εξειδικευμένο προσωπικό της χώρας. Πρόκειται για ένα πρωτοφανές φαινόμενο, σε παγκόσμιο επίπεδο και αποτελεί μια μεγάλη απώλεια για τη χώρα».
Οι περισσότεροι ειδικευμένοι που φεύγουν είναι χειρουργοί, καρδιολόγοι, γυναικολόγοι και αναισθησιολόγοι. Η πιο δημοφιλής χώρα είναι η Αγγλία και ακολουθούν οι Γερμανία, Σουηδία, Κύπρος, Ελβετία και ΗΠΑ. Επίσης αρκετοί επιλέγουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και το Ντουμπάι με δελεαστικούς μισθούς και άλλες παροχές.
Η μετανάστευση φαίνεται να είναι μονόδρομος αφού η εξαιρετικά μικρή απορροφητικότητα τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα, δημιουργεί ασφυκτικά προβλήματα τόσο στην επαγγελματική τους αποκατάσταση αλλά και στη συνέχεια στην αμοιβή τους καθώς η αγορά εργασίας, όπως έχει διαμορφωθεί, καταβάλλει εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς.
Την ίδια στιγμή, ένας στους τρεις Έλληνες γιατρούς είναι άνεργος ή υποαπασχολείται, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΣΑ. Μάλιστα, η ανεργία των γιατρών έχει ανέλθει σε επίπεδα ? ρεκόρ: το 27,5% των μελών του ΙΣΑ είναι άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι. Το 11,48% είναι άνεργοι και το 16,02% είναι υποαπασχολούμενοι. Αυτό σημαίνει ότι σε σύνολο 27.500 εγγεγραμμένων γιατρών οι 7.000 γιατροί είτε είναι άνεργοι είτε υποαπασχολούνται στο επάγγελμά τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, 3.821 γιατροί είναι επισήμως άνεργοι στην Αττική, ενώ από αυτούς δικαίωμα επιδόματος ανεργίας έχουν αυτή τη στιγμή οι 1.259 που λαμβάνουν περίπου 360 ευρώ τον μήνα. Την ίδια ώρα, η αναλογία γιατρών και πληθυσμού στην Ελλάδα είναι 6,1 ανά 1.000 κατοίκους, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 3,3 γιατροί ανά 1.000 κατοίκους. Σε ό,τι αφορά τη γεωγραφική κατανομή των ιατρών στην Ελλάδα, το 46% του ιατρικού δυναμικού βρίσκεται στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Το 17% των γιατρών βρίσκονται στην Κεντρική Μακεδονία και στην τρίτη θέση από πλευράς κατανομής γιατρών είναι η Δυτική Ελλάδα, η Θεσσαλία και η Κρήτη (ποσοστό 15%). Στη Στερεά Ελλάδα δραστηριοποιείται μόλις το 3% των γιατρών ενώ στα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου τα ποσοστά κυμαίνονται κάτω του 2%.
«Την ώρα που τα λαμπρά μυαλά της Ελλάδας και οι νέοι επιστήμονες, στελεχώνουν τα υγειονομικά συστήματα στο εξωτερικό, δεν υπάρχουν γιατροί, για να στελεχώσουν το σύστημα υγείας της χώρα μας. Οι νέοι γιατροί πήραν το δρόμο της ξενιτιάς, για να επιβιώσουν και έτσι σήμερα το ΕΣΥ γερνά και δεκάδες νομοί της χώρας είναι ακάλυπτοι από βασικές ειδικότητες», σημειώνει ο κ. Πατούλης.
Σε κρίση και οι δικηγόροι
Η βαθιά οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα επηρέασε ασφαλώς και το δικηγορικό σώμα. Είναι ενδεικτικό ότι την τελευταία πενταετία αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των δικηγόρων που έχουν μηδενική ή ελάχιστη παράσταση στα δικαστήρια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Δικηγορικού Συλλογου Αθηνών (ΔΣΑ), το έτος 2009 από τους περίπου 22.000 δικηγόρους, που είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του ΔΣΑ, οι 6.384 είχαν μηδενικές παραστάσεις στα δικαστήρια. Το 2010 ο αριθμός αυτός ανήλθε στους 7.057, το 2011 στους 7.406 και το 2012 στους 8.138. Το 2013 παρατηρήθηκε μια μικρή μείωση, δηλαδή ο αριθμός των δικηγόρων χωρίς παράσταση στα δικαστήρια ήταν 6.957, ενώ το 2014 ήταν 7.112. Δυστυχώς, όμως, από το έτος 2015 ο αριθμός αυξάνεται και πάλι. Συγκεκριμένα, το πρώτο εξάμηνο του έτους 2015 έχει καταγραφεί ότι 8.057 δικηγόροι δεν είχαν ούτε μία παράσταση σε δικαστήριο.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΣΑ περί τους 2.000 δικηγόρους κατά μέσο όρο έχουν από 1-2 παραστάσεις. Την τελευταία τριετία, εξάλλου, αρκετοί δικηγόροι -νέοι ή μέσης ηλικίας- δηλώνουν παραίτηση.
Σήμερα, στον Δικηγορικό Σύλλογο της Αθήνας εκκρεμούν οι εγγραφές 7.000 δικηγόρων (σε σύνολο περίπου 22.000 δικηγόρων), οι οποίοι δεν έχουν καταβάλει τη συνδρομή τους για ανανέωση της ταυτότητάς τους.
Για τον λόγο αυτό, ο ΔΣΑ λαμβάνοντας υπόψη την δυσχερή οικονομική κατάσταση των δικηγόρων και την παρατεταμένη αποχή, αποφάσισε στις 9/3/2016 να μειώσει κατά 50% τις ετήσιες εισφορές για το 2016.
Τρομακτικό έλλειμμα ταλέντων έως το 2020
«Το φαινόμενο "διαρροής εγκεφάλων" καταγράφει ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια, με την Ελλάδα να χάνει συνεχώς σημαντικό αριθμό ταλέντων. Έρευνα τoυ Economist, αποδεικνύει ότι το 3% των κορυφαίων επιστημόνων παγκοσμίως προέρχονται από τη χώρα μας, αποτελώντας αρκετά σημαντικό ποσοστό δεδομένης της αντιστοιχίας της Ελλάδας στο 0,2% του παγκόσμιου πληθυσμού» επισημαίνει στην «Η» ο Πάνος Μαδαμόπουλος - Μοράρης, Cofounder του προγράμματος ReGeneration, που επιχειρεί να εξαλείψει το φαινόμενο brain drain στην κατηγορία των νέων πτυχιούχων της χώρας μας.
Τι θα συμβεί λοιπόν αν τα ταλέντα συνεχίσουν να εγκαταλείπουν την Ελλάδα και οι επιχειρήσεις συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της εύρεσης στελεχών με εξαιρετικές δεξιότητες; «Το πλήγμα μπορεί να είναι μεγάλο, αφού σύμφωνα με την Oxford Economics, αν αυτή η τάση συνεχιστεί, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει τρομερό πρόβλημα έλλειψης ταλέντων μέχρι το 2020, γεγονός το οποίο θα αποτρέψει την αύξηση του ΑΕΠ, την προσέλκυση επενδύσεων και εν τέλει την ανάκαμψη και ανάπτυξη», καταλήγει ο ίδιος.
Απόψεις
Γιώργος Στασινός, Πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
Είδος προς εξαφάνιση ο «μηχανικός» έως το 2022
Το 2015 περίπου 4.000 μηχανικοί διαγράφηκαν από το ΤΕΕ και στη συνέχεια από το ΤΣΜΕΔΕ γιατί δεν έχουν δουλειά και δεν μπορούν να πληρώσουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές, με αποτέλεσμα να συσσωρεύουν χρέη. Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση αποφάσισε να αυξήσει τις ασφαλιστικές εισφορές σε όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες μηχανικούς με εισόδημα πάνω από 12.000 ευρώ τον χρόνο. Αναρωτιέται κάθε λογικός άνθρωπος εάν η κυβέρνηση επιδιώκει με αυτήν την κίνηση να βγάλει ακόμη περισσότερους μηχανικούς εκτός επαγγέλματος. Αν δεν είναι αυτός ο στόχος της, τότε σίγουρα κάποιο λάθος διαπράττει. Το φαινόμενο brain drain λαμβάνει μεγαλύτερες διαστάσεις, καθώς αποτέλεσμα αυτού του σχεδιασμού θα είναι τον επόμενο χρόνο να διαγράφονται 5.000 μηχανικοί, τον μεθεπόμενο 6.000 και τελικά μετά από λίγα χρόνια να μείνει η χώρα χωρίς μηχανικούς. Αυτούς που σπούδασαν «δωρεάν» στην Ελλάδα, έγιναν επιστήμονες υψηλού επιπέδου και προφανώς τους αναζητούν άλλες χώρες που χρειάζονται έμπειρο και υψηλού επιπέδου επιστημονικό προσωπικό. Και τι θα συμβεί ταυτόχρονα; Θα καταρρεύσει το ΤΣΜΕΔΕ, το Ταμείο των μηχανικών, αφού δεν θα έχει ασφαλισμένους αλλά μόνο συνταξιούχους. Το ΤΣΜΕΔΕ που σήμερα είναι ένα από τα ελάχιστα βιώσιμα Ταμεία στη χώρα και που οι αναλογιστικές μελέτες δείχνουν ότι είναι βιώσιμο για τα επόμενα 45 χρόνια χωρίς την ειδική προσαύξηση που καταργείται με τον νέο νόμο, όπως έχει παρουσιαστεί. Συνοπτικά θα λέγαμε ότι με μία κίνηση η κυβέρνηση μπορεί να καταφέρει τουλάχιστον τρία πράγματα: 1. Να μείνει η χώρα χωρίς μηχανικούς. 2. Να κλείσει ένα υγιές Ταμείο όπως είναι σήμερα το ΤΣΜΕΔΕ και 3. Να κλείσει όλες τις τεχνικές εταιρείες που βασίζονται στην εγγυοδοσία του ΤΣΜΕΔΕ. Επειδή όλα τα παραπάνω είναι όσα θα επακολουθήσουν αν ψηφιστεί το συγκεκριμένο προσχέδιο νόμου που έχει δημοσιευτεί, μου είναι αδιανόητο να μην αντιληφθεί κάποιος στην κυβέρνηση το τεράστιο πρόβλημα που θα δημιουργηθεί.
Βασίλης Αλεξανδρής, Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
Οι δικηγόροι στο απόσπασμα
Η βαθιά οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα τα τελευταία χρόνια, και η συνακόλουθη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας εξαιτίας της παρατεταμένης ύφεσης, έχουν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της δικηγορικής ύλης, που επηρεάζει αρνητικά το σύνολο του δικηγορικού σώματος. Είναι αυτονόητο ότι οι νεότεροι δικηγόροι πλήττονται πολύ περισσότερο. Την τελευταία πενταετία έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των δικηγόρων, και ιδίως νέων συναδέλφων, που δεν έχουν καθόλου, ή έχουν πολύ λίγες, παραστάσεις στα δικαστήρια. Το 2009, από τους 22.000 περίπου εγγεγραμμένους δικηγόρους στον ΔΣΑ μηδενικό αριθμό παραστάσεων στα δικαστήρια είχαν οι 6.384. Αντίθετα, μόνο το α' εξάμηνο του 2015, οι δικηγόροι χωρίς καμία παράσταση ανήλθαν σε 8.057. Ενδεικτικό είναι επίσης ότι οι ασφαλισμένοι που δεν είναι σε θέση να καταβάλουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές αυξήθηκαν από 12.470 το 2014, σε 15.201 το 2015. Την τελευταία τριετία, αρκετοί συνάδελφοι -νέοι ή μέσης ηλικίας- επιλέγουν να αποχωρήσουν από το επάγγελμα, με αποτέλεσμα για πρώτη φορά, μετά από πολλά χρόνια, να μειώνεται ο αριθμός των εγγεγραμμένων μελών στον ΔΣΑ. Με δεδομένες τις παραπάνω δυσκολίες, ένας όχι ευκαταφρόνητος αριθμός 255 συναδέλφων επέλεξε, μετά το 2014, να αναζητήσει επαγγελματική διέξοδο στο εξωτερικό. Δυστυχώς, οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί, τόσο στο ασφαλιστικό όσο και στο φορολογικό, διαμορφώνουν μια ακόμη πιο ζοφερή πραγματικότητα. Οι σχεδιαζόμενες επιβαρύνσεις -που έχουν έρθει μέχρι σήμερα το φως της δημοσιότητας- ανέρχονται σε τέτοιο ύψος, ώστε να δημεύεται απροκάλυπτα το εισόδημα του ελεύθερου επαγγελματία. Μεγάλος αριθμός επαγγελματιών, που θα αποστερηθούν, λόγω φόρων και ασφαλιστικών εισφορών, ποσοστό άνω του 70% του εισοδήματός τους, εκ των πραγμάτων εξωθείται βίαια σε φυγή από το επάγγελμα, αναζητώντας διέξοδο και στο εξωτερικό. Το αποτέλεσμα είναι ότι η χώρα στερείται, έτσι, ενός καταρτισμένου και ικανού ανθρώπινου δυναμικού, που θα έπρεπε να αποτελεί τη βάση της παραγωγικής ανασυγκρότησης και το εφαλτήριο της οικονομικής ανάπτυξης.
Κωνσταντίνος Β. Κόλλιας, Πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος
«Απουσιάζει το παραγωγικό μοντέλο»
Η φυγή στελεχών -και δη οικονομολόγων- από τη χώρα μας στο εξωτερικό, που καταγράφεται έντονα τα τελευταία χρόνια, δεν θα αποτελούσε πρόβλημα αυτό καθεαυτό, από την άποψη πως όλοι οι εργαζόμενοι είμαστε πλέον πολίτες του κόσμου και αναζητούμε την καλύτερη δυνατή προσφορά. Αυτό, άλλωστε, συμβαίνει εδώ και δεκαετίες σε παγκόσμιο επίπεδο, σε όλες τις χώρες.
Το σοβαρό πρόβλημα έγκειται - κατά τη γνώμη μου - στο γεγονός ότι εμείς, ως χώρα, δεν κάνουμε κάτι για να μη χρειάζεται το στελεχικό δυναμικό να φεύγει από την Ελλάδα. Ουδείς παραγνωρίζει το γεγονός ότι η διαρκής ύφεση, την οποία βιώνει η ελληνική οικονομία, επιδείνωσε σημαντικά τις συνθήκες στο εργασιακό περιβάλλον της χώρας μας.
Ούτε και ότι οι πρώτοι, τους οποίους χτυπά η ανεργία, είναι κυρίως στελέχη κάθε βαθμίδας, χαμηλόβαθμα και υψηλόβαθμα, καταρτισμένα στο επιστημονικό τους αντικείμενο (οι γνωστοί και ως «overqualified», όταν απορρίπτονται σε συνεντεύξεις για μια θέση).
Η πληγή, που παραμένει ανοιχτή στο συγκεκριμένο θέμα, ακούει στο όνομα «νέο παραγωγικό μοντέλο».
Έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, εξακολουθούμε να αδιαφορούμε για αυτό.
Έχουμε επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά στη δημοσιονομική προσαρμογή, επιβαρύνουμε διαρκώς φορολογικά τις επιχειρήσεις, χωρίς να τους προσφέρουμε το παραμικρό κίνητρο για να παραμείνουν στη χώρα, να επενδύσουν, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, αλλά και να προσφέρουν αυτές τις συνθήκες, που θα αποτελέσουν κίνητρο παραμονής στη χώρα για τα στελέχη τους. Δεν κάνουμε παρά ελάχιστα για την εξειδίκευση και την κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.
Η δημιουργία και άμεση εφαρμογή ενός σύγχρονου παραγωγικού μοντέλου, με ελάχιστη -αν όχι μηδενική- εξάρτηση από το κράτος, θα βοηθήσει τόσο στον περιορισμό της μαζικής φυγής στελεχών από την Ελλάδα, όσο και στην κινητροδότηση παραμονής στη χώρα των δυνατών μυαλών. Αυτών, δηλαδή, που μπορούν - και επιπλέον θα θέλουν - να συνεισφέρουν στην πραγματική και ουσιαστική επανεκκίνηση της οικονομίας και του επιχειρείν, και να γνωρίζουν ότι έχουν να κερδίσουν και μόνο από αυτό.Επιμέλεια: Χαρά Καλημέρη, Ελένη Πετροπούλου, Κοσμάς Ζακυνθινός
Aπο: imerisia.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου