Να τα εκατοστίσουμε;

• Εάν τα σημερινά παιδιά ελπίζουν να πάρουν κάποτε μια βιώσιμη σύνταξη, θα πρέπει να εργάζονται έως τα ογδόντα τους...

«​Ενα μωρό που γεννιέται σήμερα στη Δύση είναι κάτι παραπάνω από πιθανό ότι θα ζήσει έως τα 105». Αυτό τουλάχιστον ισχυρίζονται οι...Lynda Gratton και Andrew Scott, καθηγητές στο London Business School, στο βιβλίο τους «The 100-Year Life: Living and Working in an Age of Longevity» (εκδ. Bloomsbury). 
Το βιβλίο αυτό στάθηκε αφορμή για μερικές ενδιαφέρουσες σκέψεις του αρθρογράφου των Financial Times Weekend, Simon Kuper («How to live to 100 and be happy», FTW, 21.5.16).

Το πρώτο που συνειδητοποιούν οι δύο συγγραφείς είναι ότι, όχι πολύ μακριά στο μέλλον, εάν τα 100 καταστούν μια ηλικία όπως είναι σήμερα τα 85, θα κριθεί αναγκαίος ο δραστικός επανασχεδιασμός της ζωής όπως την ξέρουμε. Προς το παρόν, η ζωή μας χωρίζεται σε τρεις μεγάλες φάσεις: εκπαίδευση, παραγωγή, σύνταξη. Δεν θα ισχύει όμως αυτό εάν ο ανθρώπινος βίος επεκταθεί.

Ο Kuper γράφει στο άρθρο του πως εάν τα σημερινά παιδιά ελπίζουν να πάρουν κάποτε βιώσιμη σύνταξη, θα πρέπει να εργάζονται έως τα ογδόντα τους. Κάτι που ίσχυε εν πολλοίς τον δέκατο ένατο αιώνα, όταν οι άνθρωποι πέθαιναν απασχολούμενοι. Ο εικοστός αιώνας είναι ο αιώνας των συνταξιούχων.

Τι γίνεται τώρα: Η ζωή των «τριών φάσεων» δεν θα ισχύει. Αφ’ ης στιγμής ο μέσος άνθρωπος θα φτάνει τα 100, οι «τρεις φάσεις» ίσως γίνουν πέντε ή και έξι. Ο Kuper σημειώνει πως, ώς έναν βαθμό, ήδη αυτό ισχύει: Πολλοί είναι εκείνοι, ειδικά στον αγγλόφωνο κόσμο, που αντί να βγουν στη σύνταξη επιστρέφουν στο πανεπιστήμιο, αλλάζουν τελείως κατεύθυνση και γενικώς δοκιμάζουν νέα πράγματα. Αφενός έχουμε σήμερα αρκετούς 75-80 ετών που διατηρούν μια διαύγεια και μια ακμή που τους καθιστούν «μάχιμους», αφετέρου, στον δυτικό κόσμο έστω, δεν είναι λίγα τα άτομα που στην κρίσιμη ηλικία των 18 με 30 ετών δεν μπαίνουν στην παραγωγή με έναν τελεσίδικο τρόπο αλλά πειραματίζονται. Ειδικά στις ΗΠΑ αλλά και στην Ευρώπη μετατοπίζονται γεωγραφικά, δοκιμάζοντας διαφορετικά επαγγέλματα ή/και τομείς σπουδών.

Οι δύο συγγραφείς λένε πως ήδη οι νέοι άνθρωποι σπουδάζουν περισσότερο και πολύ σύντομα θα είναι μια νόρμα να έχουμε κατόχους δύο ή και τριών τίτλων σπουδών. Ανθρωποι που θα ταξιδεύουν αρκετά, σχηματίζοντας δίκτυα φιλικών και ποικίλων κοινωνικών γνωριμιών σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Ειδικά για τις γυναίκες, σημειώνεται πως υπό αυτές τις νέες συνθήκες δεν θα είναι απαγορευτικό μια μητέρα να αποσύρεται για 5-10 χρόνια, προκειμένου να μεγαλώσει το παιδί της, και εν συνέχεια να επιστρέφει στην παραγωγή. Με άλλα λόγια δεν θα θεωρείται «καμένη», ακριβώς επειδή η γραμμή της μάχιμης, δημιουργικής ζωής θα είναι μεγαλύτερη.

Ο μακρύς βίος μοιάζει με ευλογία αλλά θα έχει και υποχρεώσεις: Θα πρέπει να αποταμιεύεις πιο συστηματικά επί πολλά έτη έως ότου βγεις στη σύνταξη – και καλό θα είναι να κάνεις καλή ζωή ώστε, στον βαθμό που η υγεία σου δεν σου επιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις, όταν βγεις στη σύνταξη στα 80 σου, να μπορείς να τη χαρείς, σωματικά μιλώντας.

Η πιο δυσάρεστη διαπίστωση όμως είναι ότι ήδη οι έχοντες ζουν περισσότερο από τους μη έχοντες, και σε κάθε περίπτωση ένας μακρύς βίος σε εργασίες με πολύ χαμηλούς μισθούς και αμοιβές, χωρίς προοπτική και δημιουργικό χαρακτήρα, λογίζεται ήδη (τόσο από τους δύο συγγραφείς όσο και από τον αρθρογράφο των FT) ως μια αθλιότητα που θα διαρκεί πολύ, βασανιστικά πολύ.

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, και με τις προοπτικές της Ελλάδας να μοιάζουν ζοφερές, ποιο θα είναι το μέλλον των σημερινών Ελληνόπουλων; Ενα ερώτημα είναι αν η Ελλάδα συνεχίσει να ανήκει σε αυτήν τη Δύση της δημιουργικής μακροζωίας. Το βέβαιον είναι πως το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν.


Toυ κ. Ηλ. Μαγκλίνη