ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΡΕΤΖΕΛΟΣ - Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΛΑΡΚΟ

Η ομιλία του προέδρου του σωματείου εργαζομένων της Λάρκο στην ημερίδα του ΤΕΕ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΡΕΤΖΕΛΟΣ

Θα σας μιλήσω για τις εργασιακές σχέσεις και την ιστορία τους. Ονομάζομαι Ανδρέας Κορέτζελος, είμαι πρόεδρος του σωματείου του εργοστασίου της ΛΑΡΚΟ, κατάγομαι από τη Μαλεσίνα και ξεκίνησα την σταδιοδρομία μου σαν εργάτης στα ηλεκτροκάμινα το 1988. Σήμερα είμαι εργοδηγός Α’ πάντα στα ηλεκτροκάμινα έχοντας περάσει από όλα τα στάδια.

Οι εργασιακές σχέσεις, οι συνθήκες δουλειάς, η συμπεριφορές της εργοδοσίας και η συνακόλουθη ανάπτυξη του εργατικού κινήματος της ΛΑΡΚΟ , πέρασαν από τρεις διακριτές φάσεις.

Από τα μέσα της δεκαετίας του '50 όταν αρχισε η σταδιακή εξέλιξη της εγκατάστασης του εργοστασίου και η ανάπτυξη των μεταλλείων του Αι Γιάννη σε απόσταση 10 χιλιομέτρων, οι σχέσεις των εργαζομένων με την εταιρεία ρυθμίζονταν μονομερώς από την εταιρεία χωρίς ίχνος διαλόγου. Τα μεταλλεία τα οποία λειτουργούσαν με υπόγεια εκμετάλλευση είχαν μεγαλύτερη βαρύτητα σε αριθμό απασχολουμένων από την καθαρά βιομηχανική εγκατάσταση στη Λάρυμνα η οποία βρισκόταν ακόμα στα σπάργανα.

Η απασχόληση αυξανόταν συνεχώς όχι χωρίς πρόβλημα δεδομένου ότι οι τοπικές αγροτικές - κτηνοτροφικές κοινωνίες, αντιμετώπιζαν με μεγάλη επιφύλαξη την εξαρτημένη εργασία και τις συνθήκες εργασίας στις υπόγειες εκμεταλλεύσεις. Όσοι αποφάσιζαν να εργαστούν στην ΛΑΡΚΟ είτε στο εργοστάσιο ή στο μεταλλείο, το έκαναν σαν συμπληρωματική δραστηριότητα, εποχιακού χαρακτήρα και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 70 η εταιρεία είχε μεγάλες δυσκολίες στην εξεύρεση προσωπικού. Οι πρώτες ενώσεις εργαζομένων εμφανίστηκαν δειλά στα πρώτα χρόνια λειτουργίας του εργοστασίου και είχαν σαν πρώτα μέλη τους εργάτες που προέρχονταν από άλλες περιοχές. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι την εποχή εκείνη υπήρχε μια κοινωνική διαφοροποίηση ανάμεσα στους «ξένους» και τους ντόπιους εργάτες, δεδομένου ότι οι τελευταίοι είχαν την ασφάλεια της κατοικίας και του συμπληρωματικού εισοδήματος από την παράλληλη αγροτική δραστηριότητα. Το 1956 υπήρχε σωματείο φορτοεκφορτωτών το οποίο μετεξελίχθηκε σε σωματείο όλων των εργαζομένων το 1964.

Το 1966 εκδηλώθηκε η πρώτη εργατική κινητοποίηση με αιτήματα την παροχή μέσων ατομικής προστασίας και την δωρεάν μεταφορά των εργαζομένων από τα χωριά στον τόπο εργασίας. Σκεφθείτε ότι τότε δεν υπήρχε καν δρόμος που να συνδέει το εργοστάσιο με την Λάρυμνα και η επικοινωνία γινόταν με βάρκες. Η κινητοποίηση διάρκεσε μια εβδομάδα και χρησιμοποιήθηκε απεργοσπαστικός μηχανισμός με μεταφορά ανθρώπων από διάφορες περιοχές. Όμως τα αιτήματα ικανοποιήθηκαν με πρώτη παροχή αυτή των αρβυλών εργασίας. 

 

Ένα χρόνο μετά η δικτατορία έρχεται και παγώνει τις εργασιακές σχέσεις. Για προσληφθεί ένας σαν εργάτης απαιτείται πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων. Το εργοστάσιο και το μεταλλείο διοικούνται ουσιαστικά από τον Επίτροπο που είναι ένας ταγματάρχης. Στις περιόδους αυτές οι εργασιακές σχέσεις χαρακτηρίζονται από αυταρχισμό της εταιρείας και παντελή έλλειψη επικοινωνίας των στελεχών με τους εργαζόμενους.

Η δραστηριότητα όμως της εταιρείας αναπτύσσεται και η πίεση για εξεύρεση προσωπικού μεγαλώνει. Η εταιρεία καταβάλει προσπάθειες να για εισαγωγή προσωπικού από την Αίγυπτο και άλλες χώρες. Τότε πλέον πείθεται, ότι μόνο με την παροχή καλών συνθηκών απασχόλησης θα γινόταν δυνατή η προσέλκυση προσωπικού. Έτσι το 1968 αρχίζει η κατασκευή δύο οικισμών με εργατικές κατοικίες οι οποίες παρέχονται δωρεάν στους εργαζόμενους. Αυτό αρχίζει να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική επαφή και την επικοινωνία ανάμεσα στους εργαζόμενους.

Η μεταπολίτευση και η αποκατάσταση των πολιτικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων λειτουργεί εκρηκτικά στην ανάγκη για εκσυγχρονισμό και δημοκρατία στις εργασιακές σχέσεις. Η εταιρεία επιδεικνύει μεγάλη αντίσταση σε όποια πίεση των εργαζομένων για εκσυγχρονισμό των σχέσεων και έτσι φτάνουμε στην μεγάλη και ιστορική απεργία του 1977. Με βασικό αίτημα την σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας, η απεργία κράτησε 114 μέρες. Η εταιρεία χρησιμοποίησε όλα τα μέσα στην προσπάθεια να σπάσει την κινητοποίηση. Μαζική μεταφορά απεργοσπαστικού προσωπικού, αστυνομική βία και συνεχείς απειλές. 

Όλοι θα θυμάστε το τραγούδι 

 

«.. πάγωσε η τσιμινιέρα και κάτω από την πύλη…» που γράφτηκε τότε.

Αυτό όμως που διασφάλισε την μεγάλη διάρκεια και την επιτυχή κατάληξη της απεργίας ήταν η πρωτοφανής και μαζική κινητοποίηση των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών που στήριξαν του εργάτες που προέρχονταν από άλλες περιοχές με συσσίτια και ακόμα και χρήματα που έρχονταν από εράνους στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ο Ελληνικός και διεθνής τύπος ασχολιόταν καθημερινά με το θέμα και καθημερνά επισκέπτονταν το κλειστό εργοστάσιο αντιπροσωπείες ξένων συνδικάτων. 

Η μεγάλη απεργία της ΛΑΡΚΟ επηρέασε αποφασιστικά το εργατικό κίνημα στην μεταπολιτευτική Ελλάδα δημιουργώντας ένα κλίμα αλλαγών και εκδημοκρατισμού που πολλές άλλες επιχειρήσεις και κλάδοι το ακολούθησαν. Έτσι λοιπόν σφραγίστηκε η δεύτερη ιστορική περίοδος των εργασιακών σχέσεων με την πρώτη συλλογική σύμβαση, αύξηση 19%, σχολή μαθητείας για εξειδίκευση και πριμ με απόφαση του Μποδοσάκη που είπε χαρακτηριστικά: « … πάρτε και σεις, γιατί και σεις χάσατε, και μείς με τόσα δις που πετάξαμε στη θάλασσα».

Τα χρόνια μετά το 80 η ΛΑΡΚΟ αναπτύσσεται και διευρύνει τις δραστηριότητες και στον μεταλλουργικό και στον μεταλλευτικό τομέα και φτάνει στα σημερινά επίπεδα γύρω στο 2005. Όμως στο σύνολό της η Ελληνική κοινωνία αναπτύσσεται, εκσυγχρονίζεται, το ίδιο και οι θεσμοί και οι συμπεριφορές και εργασιακές σχέσεις.

Σήμερα στην ΛΑΡΚΟ δραστηριοποιούνται πέντε εργατικά σωματεία:

Το σωματείο του εργοστασίου με 757 μέλη

Σωματείο μεταλλείων Εύβοιας με 220 μέλη

Μεταλλεία Αγ. Ιωάννη με 120 μέλη

Σωματείο Αθηνών (έδρα εταιρείας) 52 μέλη

Μεταλλεία Καστοριάς και Σερβίων με 30 μέλη.

Από το 1989 , η ΛΑΡΚΟ μετά την εμπλοκή του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Προβληματικών Επιχειρήσεων, ουσιαστικά επανιδρύεται. Από την περίοδο εκείνη το δημόσιο αποκτά τον έλεγχο και αρχίζει η μεταβολή των διοικήσεων να ακολουθεί την διαδοχή των κυβερνήσεων. Το νέο φαινόμενο είναι ότι η ποιότητα των διοικήσεων είναι πλέον προϊόν τύχης. Παρά το γεγονός ότι συχνά το ποιόν των διοικήσεων είναι τραγικό η ΛΑΡΚΟ δείχνει μια εξαιρετική αντοχή και αντιμετωπίζει σθεναρά τις εσωτερικές κρίσεις.

Η διασφάλιση ποιοτικών διοικήσεων είναι κάτι που έρχεται σε αντίφαση με την θέση μας για διατήρηση του ελέγχου της επιχείρησης από το δημόσιο. Εμείς θέλουμε τον έλεγχο από το δημόσιο για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ορυκτού πλούτου και κατ’ επέκταση τη συνέχιση της βιομηχανικής δραστηριότητας. Ο κίνδυνος για μια μεταλλευτική –μεταλλουργική βιομηχανία είναι να υποστεί ληστρική εκμετάλλευση των πόρων ώστε να γίνει η απόδοση του ιδιωτικού κεφαλαίου ποιο γρήγορα. Αυτό που επιθυμούμε είναι να υπάρχει από το δημόσιο μια μέθοδος για την επιλογή κατάλληλων, δοκιμασμένων και σχετικών με τον κλάδο μας ανθρώπων, για να ξεφύγουμε από τη λογική της τακτοποίησης κομματικών οπαδών και φίλων.

Εκτός από το θέμα του δημοσίου ελέγχου βασικά ζητήματα που απασχόλησαν πρόσφατα και απασχολούν το εργατικό κίνημα στην ΛΑΡΚΟ είναι η ύπαρξη εργαζομένων 4ταχυτήτων στους ίδιους χώρους εργασίας, με τα ίδια καθήκοντα και κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Οι νεοφιλελεύθερες τακτικές που επικράτησαν από το 1990 οδήγησαν στην αύξηση του προσωπικού με εργασιακή σχέση με εργολαβικές εταιρείες παροχής προσωπικού. Η ίδια νοοτροπία οδήγησε και στην ύπαρξη εργαζομένων με διαφορετικούς όρους εργασίας και τρόπους αμοιβής. Πρόσφατα έγιναν αρκετά βήματα για την κατάργηση των δουλεμπορικών σχέσεων με εργολαβίες προσωπικού κυρίως επειδή καταφέραμε να πεισθεί η εταιρεία ότι από την τακτοποίηση αυτή δεν υπήρχε μόνον ηθικό αλλά και οικονομικό όφελος για την επιχείρηση. Ο κύριος όγκος του προσωπικού παραγωγής έχει ενσωματωθεί στη δύναμη του εργοστασίου και μένει να τακτοποιηθεί το προσωπικό της συντήρησης και εξομαλυνθούν οι διαφορές στις αμοιβές.

Από το 2011 οι εργαζόμενοι της ΛΑΡΚΟ επιδόθηκαν σε έναν συνεχή και τιτάνιο αγώνα για την ανάσχεση και τελικά ακύρωση των σχεδίων του ΤΑΙΠΕΔ για την «ιδιωτικοποίηση» της εταιρείας.

Με κάθε τρόπο οι εργαζόμενοι με τις κινητοποιήσεις τους, την ενημέρωση της κοινής γνώμης, των πολιτικών κομμάτων, με απευθείας επικοινωνίες με κοινοτικά όργανα ακόμα και με την ίδια την τρόικα κατάφεραν να ανασχέσουν το κλείσιμο και την καταδίκη της εταιρείας.

Το καταφέραμε σε πείσμα κυβερνητικών παραγόντων και μέσων. 

Γράφαμε τότε:

«… την περίοδο 2011-2014 το ΤΑΙΠΕΔ εξαπέλυσε σειρά επιθέσεων κατά της ΛΑΡΚΟ στην προσπάθειά του να προσανατολίσει την τρόικα, την κυβέρνηση και την κοινή γνώμη προς την κατεύθυνση του διαμελισμού και διάλυσης της εταιρείας. Το ισχυρό επικοινωνιακό επιτελείο του ΤΑΙΠΕΔ κατέκλυσε τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα με πλήθος ψευδών και παραποιημένων πληροφοριών που κατέτειναν στο κλείσιμο της εταιρείας και την ανώδυνη αποδοχή του από την κοινωνία. Από την άλλη πλευρά η ΛΑΡΚΟ, εξαγωγική 100% και σχετικά άγνωστη στο ευρύ κοινό δεν διέθετε τα μέσα για επικοινωνιακή άμυνα. Έτσι στηρίχθηκε στις στέρεες σχέσεις που έχει με τις τοπικές κοινωνίες των περιοχών όπου δραστηριοποιείται και στην κινητοποίηση του προσωπικού της σε μια προσπάθεια να γίνει γνωστός ο κοινωνικός ρόλος της ιστορικής αυτής βιομηχανίας. Παρά τα ελάχιστα διατιθέμενα μέσα η προσπάθεια στέφθηκε με επιτυχία.»

Μέχρι τώρα όμως. Γιατί το μνημονιακό προαπαιτούμενο και οι κρατικές ενισχύσεις που υπογράφηκαν παραμένουν. Αναμένουμε. Με το όπλο παρά πόδα. 

 

Θα ήθελα να σας βεβαιώσω ότι το συνδικαλιστικό κίνημα στη ΛΑΡΚΟ διακρίνεται από συνέπεια και ωριμότητα. Διαφέρει από τα παραδείγματα μικροδιεκδικητικών συνδικαλιστικών αιτημάτων ή την εξυπηρέτηση κομματικών σκοπιμοτήτων. Διακρίνεται από εκείνα τα στοιχεία αλληλεγγύης και αλληλοϋποστήριξης που γεννάει η επικίνδυνη και ανθυγιεινή δουλειά στη βαριά βιομηχανία. Η ΛΑΡΚΟ είναι μια από τις τελευταίες που επιβιώνουν στην Ελλάδα. Εμείς θα συμπαρασταθούμε και θα υποστηρίξουμε κάθε πρωτοβουλία και προσπάθεια για την συνέχιση της λειτουργίας και την ανάπτυξη της ΛΑΡΚΟ.

Η προσπάθεια της ΛΑΡΚΟ και των εργατών της εντάσσεται στον αγώνα για την Ελλάδα που θέλουμε,

Την Ελλάδα που παράγει, δουλεύει, προκόβει και χτίζει το μέλλον των παιδιών της,

Την Ελλάδα που αντιστέκεται.

Έτσι προχωράμε.

Σας ευχαριστώ.

                        ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΡΕΤΖΕΛΟΣ

                               ΜΑΙΟΣ 2015