Ο Χρήστος Οικονόμου, πρόεδρος του σωματείου της ΛΑΡΚΟ την περίοδο της
«απεργίας των 110 ημερών», μεταφέρει την εμπειρία του από τον ιστορικό
αγώνα των εργαζομένων το 1977 και διαλόγους με τον Μποδοσάκη.
Η απεργία ξεκίνησε στις 27 Ιανουαρίου του 1977. Οι 1.200 εργάτες της ΛΑΡΚΟ ξαναπέρασαν την πύλη στις 10 Μαΐου, ύστερα από 4 μήνες. Για «την ιστορική απεργία της ΛΑΡΚΟ των 110 ημερών», μία από τις πιο εμβληματικές σελίδες του εργατικού κινήματος στην πρώτη δεκαετία της Μεταπολίτευσης, μιλά στην «Εφ.Συν.» ο τότε πρόεδρος του σωματείου της ΛΑΡΚΟ, Χρήστος Οικονόμου. Νέο παιδί τότε, παρών σε κάθε κινητοποίηση της ΛΑΡΚΟ σήμερα, μας αφηγείται στιγμές και διαλόγους που εξηγούν τα συστατικά ενός επιτυχημένου απεργιακού αγώνα σε δύσκολους καιρούς.
«Οικονομικά και θεσμικά ήταν τα αιτήματά μας το 1977. Είχαμε βγει από μια δικτατορία. Ο Μποδοσάκης ανέβαζε και κατέβαζε κυβερνήσεις. Οι μισθοί υψηλότεροι από αυτούς που έδιναν έξω, αλλά οι συνθήκες εργασίας ήταν απερίγραπτες. Η νεκροφόρα μπαινόβγαινε περισσότερο από τα ασθενοφόρα και το σωματείο ήταν ένα από τα "114 καταργημένα". Συνθήκες επικίνδυνες, απάνθρωπες, θανατηφόρες. Το νικέλιο εδώ είναι το υπ’ αριθμόν ένα θανατηφόρο μέταλλο, ο καρκίνος θέριζε. Και ο Μποδοσάκης ήταν πολύ σκληρός. Δεν είχε σηκωθεί κεφάλι στις επιχειρήσεις του. Πρώτη φορά που σηκώθηκε κεφάλι ήταν εδώ».
• Από πότε δουλεύατε στη ΛΑΡΚΟ;
Από το ’71. Εδώ που βλέπετε (στρέφει το χέρι προς τις καμινάδες πίσω του), στην ευθεία ανάμεσα στις καμινάδες. Ημουν χειριστής της εγκατάστασης, εκεί που το υλικό βγαίνει σε θερμοκρασία 900 βαθμών C, κατακόκκινο, πυρακτωμένο για να πάει στα ηλεκτροκάμινα να λιώσει.
• Πώς ξεκίνησε η απεργία;
Το 1977 ζητήσαμε αυξήσεις 24%, όταν η εισοδηματική πολιτική έλεγε 10% από την αρχή του έτους και 5% από το δεύτερο εξάμηνο, δηλαδή μέσο όρο 12,5%. «Δεν μπορούμε να υπερβούμε την εισοδηματική πολιτική» απαντούσε η ΛΑΡΚΟ. Και τότε κηρύξαμε την απεργία τηρώντας όλες τις διαδικασίες του νόμου 330.
• Ανταποκρίθηκαν οι εργαζόμενοι;
Oπως σας είπα, το σωματείο ήταν ένα από τα καταργημένα. Ανασυστάθηκε το 1976. Βγήκε μια διοίκηση από κάποιους παλιούς συνδικαλιστές και έγιναν κάποιες απεργίες τη διετία 1975-76. Εγώ τότε ήμουν μέλος τριμελούς απεργιακής επιτροπής που ήταν δίπλα στο διοικητικό συμβούλιο, γιατί κάποια από τις προηγούμενες απεργίες δεν είχε πάει καλά. Ο Μποδοσάκης «αποκεφάλισε» οικογένειες που δούλευαν στο εργοστάσιο και η δυσπιστία των εργαζομένων στο σωματείο αυξήθηκε. Ξεκίνησε λοιπόν η απεργία αλλά η πρόταση Μποδοσάκη, με στήριξη των Παπαγεωργίου - Καρακίτσου από τη ΓΣΕΕ, ήταν να πάρουμε τις αυξήσεις της εισοδηματικής πολιτικής. Κι ενώ υπήρχε εντολή προς τη διοίκηση να συνεχίσει τις απεργίες, μια μέρα στις 12 τα μεσάνυχτα, εν αγνοία όλων μας, υπέγραψαν και τη λήξη της απεργίας και νέα σύμβαση.
Πρωτοστατήσαμε τότε και μαζί με άλλα δύο άτομα συγκαλέσαμε γενική συνέλευση, η οποία καθαίρεσε την τότε διοίκηση των συνδικαλιστών. Προκηρύχτηκαν εκλογές και βγήκε το νέο διοικητικό συμβούλιο, στο οποίο εγώ συμμετείχα ως πρόεδρος.
• Ξεπεράστηκε η δυσπιστία των εργαζομένων;
Αποφασίσαμε να κάνουμε τη συνέλευση. Επί 1.200 εργαζομένων ήλθαν μόνο 340 κι από αυτούς υπέρ της απεργίας ψήφισαν 180. Ηταν πάρα πολύ επικίνδυνο να προχωρήσουμε. Ομως εγώ είχα εκτιμήσει ότι επειδή 180 ήταν οι εργαζόμενοι στις θέσεις-κλειδιά, αν έβγαιναν έξω δεν θα δούλευαν δέκα καμίνια σε αυτά τα πόστα και δεν θα μπορούσε το εργοστάσιο να κάνει παραγωγή. Επιμείναμε και το πρωί της 27ης Ιανουαρίου όταν βγήκαμε στην πύλη αυτό που αντικρίσαμε ήταν ότι από τους 1.200 εργαζόμενους μόνο 22 μπήκαν μέσα. Αλλά κι αυτοί στην πορεία της απεργίας έμειναν 14.
• Ποιες δυσκολίες θυμάστε;
Δεινοπάθησαν και οι ξένοι που έμεναν εδώ, στους οικισμούς και στα νέα κόκκινα στα μεταλλεία, κι όλα τα μαγαζιά στην περιοχή κινδύνευαν να κλείσουν πιστώνοντας τον κόσμο, αν και ήξεραν ότι είναι πολύ πιθανό να κλείσουν τα εργοστάσια και να χάσουν τα λεφτά τους. Αλλά υπήρχε μεγάλη συμπαράσταση.
• Τι θυμάστε από τη συμπαράσταση;
Τους αγρότες που έφερναν λάδι. Τον φούρνο που κατά διαστήματα έδινε δωρεάν ψωμί. Τα πούλμαν από την Κοζάνη, τα χρήματα από συλλόγους και σωματεία της Πάτρας, της Αθήνας, τους τραγουδιστές, τη Μαρία Δημητριάδη στο γήπεδο της Καλλιθέας να κάνει συναυλία για να μας ενισχύσει οικονομικά, τα εμβάσματα από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Σαουδική Αραβία. Η απεργία ανοίχτηκε και στο εξωτερικό. Θυμάμαι όταν ήρθαν δημοσιογράφοι της «Πράβντα» η αστυνομία απέκλεισε το γεφυράκι που έρχεται από τη Λάρυμνα, «για να μην μπορούν να μπουν οι Ρώσοι», αλλά εμείς βρήκαμε τρόπο. Πήγαμε απέναντι με τα πόδια, πήραμε την κάμερα, τραβήξαμε φωτογραφίες και μετά τις δώσαμε στον δημοσιογράφο. Μετά προσπάθησαν να αποκλείσουν και το BBC.
• Και πότε άρχισε να λυγίζει ο Μποδοσάκης;
Ξεσηκώθηκε ένα κίνημα τεράστιο που άρχισε η κυβέρνηση να μην το αντέχει. Στον Μποδοσάκη είχαμε αποδείξει με νούμερα ότι όσα θα έδινε για έναν χρόνο ικανοποιώντας το αίτημά μας θα ήταν γι' αυτόν οι απώλειες κερδών μόνο μίας μέρας. Δηλαδή δεν ήθελε να δώσει ούτε το 1/365 των κερδών του.
Ο διάλογος με τον Μποδοσάκη
-«Δεν είμαι μεγαλοκαρχαρίας και δεν φταίω για την απεργία, φταίνε αυτοί» μου είπε όταν βρεθήκαμε κάποια στιγμή μπροστά στους διευθυντές του.
-«Μα, κύριε πρόεδρε, αυτοί κάνουν κουμάντο;» τον ρώτησα.
-«Αυτοί με διαβεβαίωσαν ότι σε μία βδομάδα θα σας έχουμε διαλύσει. Και η μία εβδομάδα έγιναν δύο και τρεις και τέσσερις και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Διαφορετικά πρέπει να δεχτείς» μου είπε «ότι έχω τη στοιχειώδη εξυπνάδα να μη σας κάνω ήρωες. Θα σας τα 'χα δώσει από την αρχή και θα σας έστελνα εκεί που δεν μπορούσατε να βλέπετε τη ΛΑΡΚΟ ούτε με τα κιάλια».
• Τι κερδίσατε;
Καταρχάς όταν πήγαμε στον Μποδοσάκη, τα αιτήματα είχαν αλλάξει. Γιατί κατά τη διάρκεια της απεργίας είχε απολύσει εμένα κι ακόμα έναν διοικητικό σύμβουλο του σωματείου γιατί δήθεν κάναμε παράνομα απεργία. Επομένως ζητούσαμε, πλέον των αρχικών αιτημάτων, να ακυρωθούν οι απολύσεις και να θεωρούνται εγγράφως ως μηδέποτε γενόμενες. Δεύτερον, ζητούσαμε όλα τα μεροκάματα της απεργίας. Γι' αυτό το θέμα βρεθήκαμε μπροστά και σε μια μεγάλη κόντρα ανάμεσα στον Αλέκο Αθανασιάδη, τον ανιψιό του Μποδοσάκη, και τον διευθύνοντα της ΛΑΡΚΟ.
«Ποια κυβέρνηση;»
«Κύριε πρόεδρε, εγώ είμαι γενικός γραμματέας του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων. Πώς να πάω να τους πω ότι πλήρωνα εργάτες να απεργούν;» τον ρώτησε ο ανιψιός του.
«Θα βρεις τον τρόπο να τα πεις» του απάντησε ο Μποδοσάκης. «Αν δεν μπορείς, θα τους τα πω εγώ».
-«Μα θα έχετε πρόβλημα από την κυβέρνηση» αντέκρουσε ο ανιψιός.
-«Ποια κυβέρνηση;»
-«Του Καραμανλή, κύριε πρόεδρε».
- «Και τι θα μας κάνει;»
-«Δεν θα έχουμε φοροελαφρύνσεις γιατί θα παραβούμε την εισοδηματική πολιτική».
- «Ασ' το αυτό σε μένα, μην ασχολείσαι εσύ» του είπε ο Μποδοσάκης κλείνοντας τη συζήτηση.
Μετά στράφηκε σε μας και αφού μας διαβεβαίωσε ότι ακυρώνονται οι απολύσεις, πρότεινε να μας δώσει τα μισά μεροκάματα για τις μέρες της απεργίας. Ζήτησα να διακόψουμε και συγκάλεσα το διοικητικό συμβούλιο. «Μα το συζητάμε;» μου είπαν και αποφασίσαμε να βάλουμε κάτω τον μέσο όρο των μισθών και να τον διαιρέσουμε διά του 2.Την άλλη μέρα, όταν μπαίναμε από την πύλη, έπαιρνε ο καθένας από έναν φάκελο με 15.000 δρχ. Τόσο ήταν περίπου το 50% του μέσου όρου των ημερομισθίων της απεργίας.
• Αυξήσεις πήρατε;
Πήραμε 17%.
• Ηταν ένας έντιμος συμβιβασμός;
Οχι, δεν ήταν συμβιβασμός. Δίνανε 12,5%. Εμείς πήραμε 17%.
• Πιστεύετε ότι σήμερα μπορεί να κερδηθεί αυτή η μάχη;
Aυτη η κινητοποίηση έπρεπε να έχει γίνει εδώ και 10-15 χρόνια. Η ΛΑΡΚΟ θα δουλέψει και θα βγάζει και νικέλιο και κοβάλτιο. Δεν είναι λύση να έλθει ένας άλλος Μποδοσάκης να δημιουργήσει νέα χρέη και να τη φορτώσει πάλι μέσω του Κ.Π. στον ελληνικό λαό. Γιατί αυτό έκανε ο Μποδοσάκης. Στο όνομα της ΛΑΡΚΟ έπαιρνε τις επιδοτήσεις, έφτιαχνε άλλες εταιρείες και μετά είπε «πάρτε την με τα χρέη». Εχει μέλλον η ΛΑΡΚΟ. Αλλά οι συνθήκες έχουν αλλάξει. Τότε, επειδή ήταν σκληρή δουλειά και δεν έβρισκε εργατικά χέρια, έβαζε μεσάζοντες και τους πλήρωνε να φέρνουν Πομάκους από Ξάνθη και Κομοτηνή. Τώρα που υπάρχει ουρά ανέργων, φανταστείτε τι έχει να γίνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου