Ώστε λοιπόν ξεχωρίσαμε τις άρρωστες οικονομίες από τις υγιείς και τώρα πρέπει να τις θεραπεύσουμε και να τις αποκαταστήσουμε. Αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπουν οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης και που εν μέρει στηρίζεται από τις εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Αλλά πώς θα φτάσουμε σε εκείνη την επιθυμητή κατάσταση όπου οι κυβερνήσεις της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας θα μπορέσουν να πείσουν ξανά τους επενδυτές να τις δανείσουν χρήματα με βιώσιμα επιτόκια και να μην είναι υποχρεωμένες να στηρίζονται στα υπόλοιπα κράτη της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προκειμένου να καλύπτουν το έλλειμμα ανάμεσα στις δημόσιες δαπάνες τους και τα έσοδα που μπορούν να αντλήσουν;
Αν ακούσουμε τι λένε οι πολιτικοί της Ευρωζώνης, το ουσιαστικό σημείο είναι η περικοπή των δαπανών. Στις συναντήσεις που έλαβαν χώρα την Παρασκευή και το Σάββατο στη Βουδαπέστη, οι Υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης τόνισαν ότι η πορτογαλική κυβέρνηση πρέπει να σφίξει κι άλλο το ζωνάρι από τη στιγμή που εξαρτάται από τη γενναιοδωρία των εταίρων της.
Αλλά το σφίξιμο της ζώνης από μόνο του δεν θα λύσει τα προβλήματα των τριών χωρών που κατέληξαν στην ευρωπαϊκή διάσωση. Ακόμα και αν περιορίσουν το έλλειμμά τους, εξακολουθούν να έχουν έλλειμμα κι αυτό προστίθεται στο δημόσιο χρέος. Και η δυνατότητα εξυπηρέτησης και αποπληρωμής του δημόσιου χρέους ενός δοσμένου ύψους εξαρτάται από το μέγεθος της οικονομίας – όσο μεγαλώνει το ΑΕΠ τόσο μεγαλώνουν και τα έσοδα που μπορεί ένα κράτος να συγκεντρώσει από τη φορολογία για να πληρώσει τους πιστωτές του.
Μέχρι σήμερα οι σχεδιαστές πολιτικής της Ευρωζώνης έχουν αποδώσει πολύ μεγαλύτερη έμφαση στην πλευρά του χρέους αυτής της αναλογίας από ό,τι στην πλευρά του ΑΕΠ, γεγονός που ξενίζει επειδή χωρίς οικονομική ανάπτυξη είναι δύσκολο να δει κανείς πως οι τρεις χώρες θα έχουν το 2013 ισχυρότερη δημοσιονομική θέση από αυτή που έχουν σήμερα. Πράγματι είναι πολύ πιθανό ότι το 2013 Ελλάδα, Ιρλανδία και Πορτογαλία και θα έχουν υψηλότερο χρέος και δεν θα έχουν καταφέρει να έχουν μεγαλύτερο ΑΕΠ από το σημερινό τους, το πιο πιθανό δε είναι ότι θα έχουν μικρότερο.
Αυτό καθίσταται σαφές και από τις τελευταίες προβλέψεις που δημοσίευσε το ΔΝΤ τη Δευτέρα για την παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, η οικονομία της Ελλάδας αναμένεται φέτος να καταγράψει ύφεση κατά 3% και της Πορτογαλίας να καταγράψει ύφεση για δύο συνεχόμενα έτη, και το 2011 και το 2012. Ανάπτυξη δεν αναμένεται ούτε για την οικονομία της Ιρλανδίας, αλλά ίσως εκεί να αρχίσει αργά η ανάπτυξη από τον Δεκέμβριο.
Γιατί αυτό είναι το πρόβλημα με τη λιτότητα. Η εφαρμογή ενός προγράμματος δημοσιονομικών περικοπών μπορεί να καθησυχάσει τους επενδυτές ομολόγων ότι μια κυβέρνηση δεν βαδίζει ολοταχώς προς το χρεοστάσιο και μπορεί να οδηγήσει ίσως σε πτώση των αποδόσεων των κρατικών χρεογράφων. Αλλά οι περικοπές ενισχύουν επίσης την επιφυλακτικότητα των καταναλωτών και των επιχειρήσεων σχετικά με τις προοπτικές των εσόδων και των κερδών τους και αυτό πλήττει την ανάπτυξη.
Είναι αλήθεια ότι η βρετανική κυβέρνηση εισήγαγε μεν ένα επιθετικό πρόγραμμα λιτότητας, όμως κατάφερε καλύτερα να προστατευθεί από τις επιπτώσεις του σε σχέση με τα κράτη της Ευρωζώνης. Αλλά και στην Αγγλία η λιτότητα οδήγησε σε εξασθένηση της ανάπτυξης. Σύμφωνα με το ΔΝΤ η βρετανική οικονομία φέτος θα καταγράψει ανάπτυξη κατά 1,7%, δηλαδή θα βρεθεί πολύ κάτω από την αμερικανική που θα πιάσει ρυθμούς ανάπτυξης 2,8%. Και αυτό χωρίς η λιτότητα να έχει αναπτύξει ακόμη την πλήρη υφεσιακή της δυναμική. Σε σύγκριση με τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες ωστόσο, η Βρετανία διαθέτει το πλεονέκτημα ενός νομίσματος που έχει υποτιμηθεί τα τελευταία χρόνια κι έτσι μπορεί να αντισταθμίσει την πτώση της κατανάλωσης και τη μείωση των δημοσίων επενδύσεων αντικαθιστώντας την καταναλωτική δαπάνη με εξαγωγές και τις δημόσιες δαπάνες με αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων.
Η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία θέλουν κι αυτές να στηρίξουν την ανάπτυξη τους με αύξηση των εξαγωγών. Την Κυριακή ο απερχόμενος Πορτογάλος πρωθυπουργός Χοσέ Σόκρατες δήλωσε ότι στόχος είναι οι εξαγωγές να φτάσουν να αντιπροσωπεύουν το 40% του ΑΕΠ της Πορτογαλίας. Αλλά πώς μπορεί να πετύχει κάτι τέτοιο χωρίς ένα εσκούδο για να το υποτιμήσει;
Ακόμα και έτσι βέβαια υπάρχουν τρόποι αλλά είναι άκρως οδυνηροί. Όπως παρατηρεί το ΔΝΤ, το μοναδιαίο κόστος εργασίας στην Ιρλανδία μειώθηκε κατά 10,4% κι αυτό ισοδυναμεί με νομισματική υποτίμηση. Η μείωση αυτή οδήγησε σε σημαντική αύξηση των εξαγωγών ως μερίδιο του ΑΕΠ, μόνο που το πρόβλημα είναι πως και το ίδιο το ΑΕΠ βαίνει μειούμενο. Και με δεδομένα τα τεράστια χρέη που επιβαρύνουν τους Ιρλανδούς καταναλωτές η Ιρλανδία θα πρέπει να αναπτύξει τις εξαγωγές της με τρελούς ρυθμούς προκειμένου να αντισταθμίσει την αδύναμη εγχώρια ζήτηση.
Είναι όμως πάρα πολύ αμφίβολο αν μπορεί κι η Πορτογαλία να στηρίξει την ανάπτυξή της με εξαγωγές. Η πορτογαλική οικονομία κατέγραψε τους πιο αργούς ρυθμούς ανάπτυξης από τότε που έγινε μέλος της Ευρωζώνης και εισήχθη στο ευρώ το 1999, και ο βασικός λόγος για τον οποίο δεν μπορεί να πετύχει σπουδαία αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα είναι ότι χρειάζεται μια σαρωτική βελτίωση στο εκπαιδευτικό της σύστημα προκειμένου να ενισχύσει την πολύ χαμηλή της παραγωγικότητα.
Και η Ελλάδα ναι μεν άρχισε να μειώνει το μοναδιαίο κόστος εργασίας της, δίχως όμως μια ισχυρή βάση εξαγωγικών επιχειρήσεων θα χρειαστεί πολλά χρόνια για να έχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα, ιδίως από τη στιγμή που το υπάρχον ρυθμιστικό πλαίσιο για την επιχειρηματική δραστηριότητα καθιστά δύσκολη και ακριβή την ίδρυση και λειτουργία των νέων επιχειρήσεων.
Όλα τα προειδοποιητικά σημάδια είναι ήδη μπροστά μας. Το δημόσιο έλλειμμα της Ελλάδας του έτους 2010 ήταν σημαντικά υψηλότερο από τις προβλέψεις όπως ήταν και της Πορτογαλίας. Και η ιρλανδική κυβέρνηση πρόσφατα ανέφερε ότι τα έσοδα από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και φόρους εισοδήματος ήταν σημαντικά χαμηλότερα των εκτιμήσεων των αρχών του έτους. Και στις τρεις περιπτώσεις αποδεικνύεται πολύ δύσκολο για τις κυβερνήσεις να συγκεντρώσουν τόσα φορολογικά έσοδα από τις συρρικνούμενες οικονομίες τους όσα έλπιζαν.
Ίσως ο λόγος για τον οποίο η Ευρωζώνη δεν μιλά καθόλου για στρατηγικές ανάπτυξης για τις τρεις αυτές χώρες είναι ότι δεν έχει πολλά να πει. Αλλά χωρίς ανάπτυξη το πρόβλημα του χρέους θα παραμείνει.
Φτάνοντας στο 2013 το πιο πιθανό είναι ότι ορισμένες ή και οι τρεις χώρες που προσέφυγαν στην ευρωπαϊκή διάσωση δεν θα μπορέσουν να βγουν για χρηματοδότηση στις αγορές. Και το 2013 οι κανόνες θα αλλάξουν. Οι χώρες που θα ζητήσουν χρηματοδοτική βοήθεια από τον νέο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας θα πρέπει να περάσουν από μια διαδικασία αυστηρής ανάλυσης της βιωσιμότητας του χρέους τους.
Σύμφωνα με τα ιδρυτικά έγγραφα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού σε περίπτωση που η ανάλυση αυτή καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν υπάρχουν ρεαλιστικοί τρόποι ώστε το χρέος αυτό να γίνει βιώσιμο, οι χώρες θα πρέπει να προχωρήσουν σε αναδιάρθρωση. Και ο βασικός δείκτης βιωσιμότητας θα είναι ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ.
Με δεδομένες τις προβλέψεις που μπορούμε να θεωρήσουμε σήμερα εύλογες για την εξέλιξη των μεγεθών του δημοσίου χρέους και του ΑΕΠ μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους, τουλάχιστον για μία από αυτές τις τρεις χώρες, είναι πράγματι πολύ πιθανή.
Aπο: sofokleous10
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου