Τί συμβαίνει με τις ανισότητες στον πλανήτη;

Όταν οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου ευημερούσαν, λίγοι ήταν εκείνοι που ανησυχούσαν για το γεγονός ότι το πλουσιότερο 1% απολάμβανε ένα όλο και μεγαλύτερο μερίδιο αυτής της ευημερίας.

Άρθρο των Financial Times:

"Όταν όμως ξέσπασε η κρίση στις Ηνωμένες Πολιτείες και την ευρωζώνη, η ανησυχία για... τις αυξανόμενες ανισότητες έπαψε να αποτελεί γνώρισμα της άκρας Αριστεράς.


Τα στοιχεία προέρχονται από την World Top Incomes Database και δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία: το μερίδιο του πλουσιότερου 1% στα έσοδα έχει διπλασιαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες τα τελευταία σαράντα χρόνια και φτάνει σήμερα το 20%.

Η ίδια τάση παρατηρείται στην Αυστραλία, τον Καναδά και τη Βρετανία, αν και το μερίδιο του πλουσιότερου 1% σε όλες αυτές τις χώρες είναι μικρότερο.

Στη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιαπωνία, πάλι, η τάση αυτή δεν είναι τόσο εμφανής.

Τα κέρδη των πλουσίων είναι συχνά προϊόν απάτης ή φοροδιαφυγής.

Η συνολική εικόνα, όμως, είναι πιο σύνθετη.

Σε ένα συμπόσιο που οργάνωσε αυτό το καλοκαίρι η Επιθεώρηση Οικονομικών Προοπτικών (Journal of Economic Perspectives), οι Στίβεν Κάπλαν και Τζόσουα Ράου παρουσίασαν μια μελέτη τους όπου συγκρίνουν ανθρώπους που αποκομίζουν μεγάλα κέρδη σε διάφορους τομείς.

Από τη μελέτη αυτή προκύπτει ότι πίσω από τα κέρδη αυτά δεν βρίσκεται μόνο ο χαλαρός κρατικός έλεγχος: μεταξύ αυτών που έχουν πλουτίσει είναι και πρόεδροι ιδιωτικών εταιρειών, μάνατζερ των hedge funds ή αστέρια του αθλητισμού.

Στην πραγματικότητα, γράφει ο Τιμ Χάρφορντ στους Financial Times, η αύξηση των ανισοτήτων οφείλεται στη δράση των δυνάμεων της αγοράς. Είναι δηλαδή αποτέλεσμα συμφωνιών που έχουν υπογραφεί ελεύθερα.


Η παγκοσμιοποίηση και η πρόοδος της τεχνολογίας ευνοούν τους εργαζόμενους με υψηλή ειδίκευση.


Στη μέση της κλίμακας εισοδήματος, η σκληρή δουλειά και η κοινή λογική ήταν άλλοτε αρκετές για να εξασφαλίσουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα. Αυτό δεν ισχύει πλέον.

Την ίδια στιγμή, στην κορυφή της κλίμακας, οι πιο καλοί ή οι πιο τυχεροί επιχειρηματίες, διαχειριστές κερδοσκοπικών ταμείων ή αθλητές σαρώνουν τα πάντα.


Η ιδέα ότι οι χοντροί επιχειρηματίες με τα πούρα κλέβουν όλους τους υπολοίπους μπορεί να είναι συναισθηματικά φορτισμένη, αλλά δεν είναι πειστική.


Σε μια αγορά που λειτουργεί σωστά, κάποιος αποκομίζει μεγάλα κέρδη αν δημιουργεί μια οικονομική αξία που δικαιολογεί αυτά τα κέρδη. Αυτό δεν ισχύει στο σημερινό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Και μία από τις εξηγήσεις είναι ότι τα ποσά είναι μεγάλα. Από το 1993 ως το 2011, το μέσο εισόδημα στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε συνολικά κατά 13,1%.

Το μέσο εισόδημα του φτωχότερου 99% όμως (δηλαδή των οικογενειών που κερδίζουν ως 370.000 δολάρια τον χρόνο) αυξήθηκε μόνο κατά 5,8%.

Η διαφορά αυτή δείχνει πόσο μεγάλα κέρδη αποκομίζουν οι πιο πλούσιοι.

Η ανησυχία για τις αυξανόμενες ανισότητες επικεντρώνεται συνήθως στον τρόπο που αποκτήθηκαν τα κέρδη των πλουσίων και στον τρόπο με τον οποίο τα διαχειρίζονται.

Οι δύο αυτές πλευρές όμως συνδέονται μεταξύ τους. Όσο μεγαλύτερες ανισότητες χαρακτηρίζουν μια κοινωνία, τόσο περισσότερα κίνητρα έχουν οι πλούσιοι να τραβούν τη σκάλα από πίσω τους.

Στην κορυφή της κλίμακας, συνεχίζει ο αρθρογράφος, οι πλουτοκράτες διαμορφώνουν τους όρους της συζήτησης, αγοράζοντας εφημερίδες και κανάλια ή χρηματοδοτώντας πολιτικές εκστρατείες.

Και αυτοί που απλώς έχουν ένα ικανοποιητικό εισόδημα προσπαθούν εναγωνίως να βρουν σπίτι σε μια καλή γειτονιά και να στείλουν τα παιδιά τους σε ένα καλό σχολείο.

Όπως επισήμανε στο ίδιο συμπόσιο ο Μάιλς Κόρακ, που έχει μελετήσει την κινητικότητα του χρήματος μεταξύ των γενεών, στις πιο άνισες κοινωνίες –την Αμερική και τη Βρετανία– τα προνόμια γεννούν προνόμια. Πλούσιοι γονείς έχουν πλούσια παιδιά. Στις κοινωνίες που χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη ισότητα, όπως η Δανία, η τάση αυτή δεν παρατηρείται.

Αυτό είναι λοιπόν το πιο σημαντικό στοιχείο της αύξησης των ανισοτήτων: όσο πιο άνισες γίνονται οι κοινωνίες μας, τόσο περισσότερο παγιδευόμαστε σε αυτή την ανισότητα. Η ιδέα πίσω από τις ελεύθερες κοινωνίες που στηρίζονται στις αγορές είναι ότι ο καθένας θα έπρεπε να μπορεί να αξιοποιήσει τις δυνατότητές του. Αλλά η ιδέα αυτή χάθηκε στο δρόμο.

Aπο: Financial Times