Πολλοί ίσως να μην γνωρίζουν πως είναι στη φύση του ανθρώπου σε περιόδους κρίσης να ψάχνει απεγνωσμένα για ένοχους και φταίχτες.
Στο μεσαίωνα για παράδειγμα αυτή η ανάγκη ήταν κάτι παραπάνω από επιτακτική όταν π.χ. ένας λοιμός, μια ξηρασία η μια φυσική καταστροφή έπληττε μια μικρή κοινότητα, μια πόλη η ακόμα και έναν ολόκληρο πολιτισμό.
Ακόμα και ένας αδιαλεύκαντος φόνος, η πολιορκία μιας πόλης από έναν εχθρικό στρατό κτλ. είχε συχνά ως αποτέλεσμα το γνωστό σε όλους κυνήγι των μαγισσών.
Άνθρωποι φιλήσυχοι και εκ πρώτης όψεως ειρηνικοί και καλοσυνάτοι μετατρέπονταν μέσα σε μια στιγμή σε αιμοδιψή θηρία ψάχνοντας με μανία θα έλεγε κανείς για τον έναν ένοχο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις στοχοποιούνταν συνήθως (όχι όμως απαραίτητα) συγκεκριμένες ασθενείς ομάδες: μάγισσες (το γυναικείο φύλο), αθίγγανοι, ξένοι (μετανάστες) και οι Εβραίοι (είναι απίστευτο πως ακόμα και σήμερα στοχοποιείται η ίδια θρησκευτική ομάδα για οτιδήποτε κακό συμβαίνει στη χώρα μας – είναι οι γνωστές θεωρίες συνωμοσίας, πολύ δημοφιλείς σε κάποιους κύκλους).
Ο μοναδικός τρόπος για τους προύχοντες μιας κοινότητας να καθησυχάσουν τα πλήθη ήταν η ανεύρεση ενόχων και η «παραδειγματική» τους τιμωρία (βασανιστήρια, κάψιμο, λιθοβολισμός κτλ.) Αυτός είναι στην ουσία και ο ορισμός του «αποδιοπομπαίου τράγου»:
«Σε όλη του την ιστορία το ανθρώπινο είδος προσπάθησε με διάφορες μεθόδους, μαγικού χαρακτήρα στους προϊστορικούς και πρώιμους ιστορικούς χρόνους, θρησκευτικού κατόπιν και εντέλει ψυχολογικού και κοινωνιολογικού στη σύγχρονη εποχή, ελπίζοντας να αποφύγει τα επαπειλούμενα κατά της κοινότητας δεινά και την ατομική ή ομαδική ενοχή του». (παράθεμα από το ηλεκτρονικό άρθρο της Βικιπαιδεια: http://el.wikipedia.org/wiki)
Το παράδοξο όμως είναι πως αυτό το φαινόμενο είναι πολύ πιο έντονο και χαρακτηριστικό στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, στις σχέσεις μας με φίλους και γνωστούς και πολύ περισσότερο στις εργασιακές και ενδοοικογενειακές μας σχέσεις.
Όταν κάτι πάει στραβά στη ζωή μας πάντα κάποιος πρέπει να φταίει και αυτός ο κάποιος δεν είμαστε ποτέ εμείς. Είναι πάντα κάποιος άλλος η κάποιοι άλλοι.
Στην ουσία έχουμε να κάνουμε με έναν ψυχικό αμυντικό μηχανισμό, ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «φυσιολογικός» και ο οποίος μας προστατεύει και μας απαλλάσσει από επιπρόσθετα συναισθηματικά και ψυχολογικά βάρη.
Είναι πάντα ευκολότερο να ρίξουμε το φταίξιμο μιας λανθασμένης απόφασης π.χ. σε ένα τρίτο πρόσωπο παρά να παραδεχτούμε σαν σφάλμα μια προσωπική επιλογή. Το ερώτημα όμως παραμένει: Τι σχέση έχουν όλα αυτά με την ελληνική κρίση;
Ο κ. Πάγκαλος πριν από μερικούς μήνες αν δεν κάνω λάθος είπε το περιβόητο: «Μαζί τα φάγαμε». Από εκείνη τη στιγμή και μετά ήταν πλέον ταμπού να μιλά κανείς για συλλογική ευθύνη γιατί ήταν βέβαιο πως θα είχε να αντιμετωπίσει την οργή ενός ολόκληρου λαού, ο οποίος (και αυτή είναι μια αλήθεια που κανένας δεν αμφισβητεί) ταλαιπωρείται και υποφέρει. Θα μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε τα λόγια του κ. Πάγκαλου ως: «Όλοι φταίμε για αυτό το χάλι σήμερα».
Είναι όμως πράγματι έτσι; Πως είναι δυνατόν να φταίμε όλοι μας για ό,τι συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα όταν κάποιοι λίγοι κυβερνούσαν τη χώρα όλα αυτά τα χρόνια και την έφτασαν στην αθλιότητα στην οποία βρίσκεται σήμερα;
Πως είναι δυνατόν να φταίμε όλοι μας από την στιγμή που μόνο κάποιοι λίγοι (πολιτικοί, εφοπλιστές κτλ.) επωφελήθηκαν από την πολιτική διακυβέρνηση των τελευταίων 20 χρόνων; Η απάντηση είναι πολύ απλή κατά την προσωπική μου άποψη.
Αν εξαιρέσουμε ένα μικρό κομμάτι του ελληνικού πληθυσμού (το οποίο πρόσκειται σε αριστερές ως επί των πλείστων παρατάξεις) οι περισσότεροι από εμάς ψήφισαν αυτούς που σήμερα φτύνουμε και κατηγορούμε και λιθοβολούμε.
Αυτά είναι τα πλεονεκτήματα της δημοκρατίας που ευτυχώς ακόμα απολαμβάνουμε (και που ελπίζω να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε για πολλά χρόνια ακόμα). Εμείς επιλέγουμε ποιοι θα κυβερνήσουν αυτόν τον τόπο. Στην ουσία θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε επιτέλους πως φταίμε και εμείς εν μέρει αν μη τι άλλο που ανεχτήκαμε αυτό το σύστημα όλα αυτά τα χρόνια. Και το ανεχτήκαμε γιατί μας βόλευε.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Δεν πιστεύω να υπάρχουν πολλές οικογένειες στην Ελλάδα (και η δικιά μου η οικογένεια, και εγώ ο ίδιος, δεν αποτελούμε φυσικά την εξαίρεση) που να μην έχουν η να μην είχαν ένα συγγενικό τους μέλος στο δημόσιο. Το εύλογο ερώτημα είναι φυσικά με ποιόν τρόπο αποκτήθηκε αυτή η θέση; Ας τη θέσει ο καθένας στον εαυτό του.
Τους τελευταίους μήνες μια σειρά από ατελείωτες διαδηλώσεις σαρώνει την Αθήνα, αλλά και πολλές άλλες πόλεις στην Ελλάδα. Οι συμπολίτες μας δικαιολογημένα αντιδρούν σε αυτή τη χωρίς προηγούμενο καταιγίδα των κοινωνικών αλλαγών που ταράσσουν συθέμελα μια ολόκληρη χώρα.
Άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, δεν έχουν χρήματα να συντηρήσουν τις οικογένειές τους, μαστίζονται από την ανεργία, χάνουν τις περιουσίες τους (όπως συμβαίνει αυτές τις μέρες με τους ιδιοκτήτες ΤΑΧΙ), απελπίζονται...
Το να λέμε σε αυτούς τους ανθρώπους πως αυτοί φταίνε για αυτό που τους συνέβη είναι ως ένα βαθμό άδικο και δεν αρμόζει. Οι διαδηλώσεις και οι ταραχές ωστόσο προπαντός στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη έχουν καταστεί καθημερινό φαινόμενο.
Ο Walter Benjamin (γερμανός αριστερός φιλόσοφος) ξεχωρίζει δυο μορφές διαδηλώσεων η μάλλον καλύτερα δυο μορφές απεργιών (Streik) στο έργο του „Κριτική στη βία“ (Zur Kritik der Gewalt).
Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσει τις απεργίες ανθρώπων προερχόμενων από μεμονωμένες εργασιακές ομάδες (δημόσιοι υπάλληλοι, υδραυλικοί, αυτοκινητιστές κτλ.) οι οποίοι απεργούν για να αποσπάσουν περισσότερα προνόμια και για να διεκδικήσουν περισσότερα χρήματα.
Αυτή η απεργία γίνεται αποδεκτή από το κράτος γιατί στην ουσία δεν αποτελεί απειλή για το σύστημα. Η δεύτερη μορφή απεργίας έχει όμως περισσότερο ενδιαφέρον.
Στην απεργία αυτή δεν συμμετέχει μια μόνο συγκεκριμένη εργασιακή ομάδα παρά όλες ενωμένες με έναν κοινό σκοπό. Και ο σκοπός αυτός δεν είναι η διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών εργασίας (η διεκδίκηση περισσότερων χρημάτων) παρά η αλλαγή του συστήματος. Και τώρα τα πράγματα γίνονται κάπως πιο πολύπλοκα. Τι ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή με τους «Αγανακτισμένους»;
Ποιος είναι ο στόχος όλων αυτών των ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές ομάδες που κατακλύζουν καθημερινά τους δρόμους της Αθήνας και των άλλων πόλεων; Εαν οι άνθρωποι αυτοί διαδηλώνουν για να αποκτήσουν πίσω τα προνόμια τα οποία έχασαν τον τελευταίο χρόνο μετά το ξέσπασμα της κρίσης τότε έχουμε να κάνουμε καθαρά με εγωιστικά κριτήρια.
Αν κάποιος θέλει να μάθει σε αυτήν την περίπτωση για το ποιος φταίει δεν έχει παρά να κοιταχτεί σε έναν καθρέφτη. Εαν όμως ο στόχος είναι να αλλάξει το υπάρχουν σύστημα τότε δυο είναι οι επιλογές (πάντα κατά την προσωπική μου άποψη).
Στην ΠΡΩΤΗ περίπτωση επιδιώκουμε μια αναδιάρθρωση και επαναπροσαρμογής του υπάρχων συστήματος στα ευρωπαϊκά δεδομένα (κάτι που αν δεν κάνω λάθος επιδιώκει αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση κάνοντας τίμιες προσπάθειες, αν και όχι πάντα δίκαιες), το οποίο εκ των πραγμάτων δεν είναι πια λειτουργικό και το πιο σημαντικό μια εκ βαθέων ριζική αλλαγή της ελληνικής νοοτροπίας η οποία είναι και η ρίζα του κακού.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει όλοι μας (κάποιοι δυστυχώς περισσότερο από κάποιους άλλους) να υποστούμε πολλές δυσάρεστες για εμάς αλλαγές που θα έχουν σκληρό αντίκτυπο στις ζωές μας για τα επόμενα 10 χρόνια (τουλάχιστον).
Στην περίπτωση που επιλέξουμε αυτόν τον δρόμο (ο οποίος για μένα είναι μονόδρομος για πολλούς λόγους) τότε θα έχουμε διασφαλίσει τουλάχιστον το μέλλον των παιδιών μας και γενικά των γενιών που έρχονται.
Η ΔΕΥΤΕΡΗ επιλογή είναι η επιδίωξη μια μορφής «επανάστασης» και κατά συνέπεια η πτώση γενικά του καπιταλιστικού συστήματος στην Ελλάδα και... ο μεγαλοδύναμος βοηθός (και καληνύχτα δημοκρατία). Ο καθένας ας κάνει τις επιλογές του. Κάτι τελευταίο και κλείνω.
Εκ του ασφαλούς είναι φυσικά πάντα εύκολο να ασκείς κριτική, να συμβουλεύεις και να παραθέτεις την άποψή σου. Εγώ προσωπικά βρίσκομαι στο εξωτερικό απολαμβάνοντας τα προνόμια μιας υποτροφίας και εκ των πραγμάτων δεν μπορώ να αντιληφθώ τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες ανθρώπων που χάνουν τις δουλειές τους και δεν έχουν αρκετά χρήματα για να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους απέναντι στην κοινωνία, στην οικογένεια τους και πάνω από όλα απέναντι στον εαυτό τους.
Στην ουσία απαιτώ από άλλους να κάνουν υπομονή και να θυσιάσουν μερικά από τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους για να ορθοποδήσει η χώρα μου ενώ εγώ από την πλευρά μου το μόνο που κάνω είναι να ασκώ κριτική και να γράφω από απόσταση ασφαλείας για την στάση ανθρώπων τα προβλήματα των οποίων αδυνατώ να κατανοήσω.
Ίσως αυτό το άρθρο να είναι απλά μια προσπάθεια να απαλύνω τις ενοχές μου για την μέχρι πρότινος αμέτοχη στάση μου απέναντι σε ένα πρόβλημα που αφορά όλους μας, όλους τους Έλληνες.
Ίσως από την άλλη με αυτόν τον τρόπο να θέλω να βάλω επιτέλους ένα τέλος στη σιωπή μου και να προσπαθήσω και εγώ, με τον τρόπο που ξέρω καλύτερα, να συμβάλλω κάπως στην λύση ενός προβλήματος που μπορεί με την προσπάθεια και την κατανόηση όλων μας να λυθεί.
Σε τελική ανάλυση δεν έχει (πλέον) σημασία ποιος ευθύνεται για αυτή τη κρίση παρά με ποιόν τρόπο θα βγούμε τελικά από αυτήν τη δοκιμασία.
Απο:Nooz
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου