Θυμός στην εφηβεία. Πώς αντιμετωπίζεται;

Θυμός. Ένα συναίσθημα που δυσκολεύει τη ζωή μας. Ένα συναίσθημα πολύ κοινό στον εφηβικό πληθυσμό. Άραγε μπορούμε να τον κατευνάσουμε;...






Σήμερα, ο συνεργάτης μας, Επίκουρος Καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, δίνει πρακτικές συμβουλές στους εφήβους για να μπορέσουν να διαχειριστούν το συναίσθημα του θυμού. Τι θυμώνει άραγε τους εφήβους; Πότε οι έφηβοι αισθάνονται αδικημένοι μέσα στην οικογένεια; Τι πρέπει να κάνει ένας έφηβος για να ηρεμήσει;

ΝΙΩΘΟΝΤΑΣ ΘΥΜΩΜΕΝΟΣ :«Στην οικογένειά μου κανείς δεν εκφράζει το θυμό του. Κανείς, εκτός απ’ τον μπαμπά μου, δηλαδή. Όλοι πνίγουν τα συναισθήματά τους. Ορισμένες φορές κλείνομαι στο δωμάτιό μου και νιώθω ότι θα ήθελα να σπάσω τα πάντα γύρω μου».

Όλοι νιώθουμε θυμωμένοι ορισμένες φορές. Είναι φυσιολογικό και υγιές να θυμώνουμε όταν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος. Βέβαια, μερικές φορές νιώθουμε θυμωμένοι χωρίς να υπάρχει κάποια αιτία. Είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουμε το θυμό μας και να μην τον καταπιέζουμε. Ωστόσο, οι εκρήξεις οργής συνήθως χειροτερεύουν μια κατάσταση. Τα προβλήματα προκαλούνται από τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εκφράζουν το θυμό τους.

Γιατί θυμώνουμε;
Παρακάτω αναφέρονται μερικά παραδείγματα. Μπορεί να θυμώνουμε επειδή:
Μας στενοχωρούν ή μας φέρονται άσχημα.
Μας προσβάλλουν μπροστά σε κόσμο.
Βιώνουμε αλλαγές στην οικογένειά μας, όπως το διαζύγιο των γονιών μας.
Μας απογοητεύουν ή απογοητεύουμε τον εαυτό μας.
Μια κατάσταση είναι άδικη.
Αναγκαζόμαστε να κάνουμε κάτι που δε θέλουμε.
Δεν μας ακούν.
Νιώθουμε μόνοι ή αποκλεισμένοι.
Αντιμετωπίζουμε μεγάλη πίεση στο σπίτι ή στο σχολείο.
Κάποιος πέθανε ή μας εγκατέλειψε.
Είμαστε άρρωστοι.
Tα πράγματα δεν εξελίχτηκαν όπως ελπίζαμε.

Ο θυμός εκδηλώνεται με πολλούς τρόπους Μπορεί…
Να χτυπήσουμε κάποιον.
Να βάλουμε τις φωνές ή να ξεσπάσουμε σε κάποιον.
Να συναναστρεφόμαστε άτομα που μας μπλέκουν σε φασαρίες.
Να σπάμε αντικείμενα.
Να χάσουμε τον έλεγχο.
Να προκαλούμε άλλους ανθρώπους…

ή μπορεί να στρέψουμε το θυμό και τον πόνο μας εναντίον του ίδιου μας του εαυτού, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε….
Διατροφικές διαταραχές
Αισθήματα μελαγχολίας
Έκθεση του εαυτού μας σε κίνδυνο
Άρνηση να πάμε σχολείο
Αυτοκαταστροφικές πράξεις
Υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος
Χρήση ναρκωτικών

Ορισμένες από αυτές τις συμπεριφορές μπορεί να μας βοηθήσουν να νιώσουμε καλύτερα βραχυπρόθεσμα, αλλά, μακροπρόθεσμα, μπορεί να μας δημιουργήσουν προβλήματα που αντιμετωπίζονται πολύ δυσκολότερα. Επιπλέον, οι άλλοι άνθρωποι μπορεί να μην καταλαβαίνουν γιατί συμπεριφερόμαστε με αυτό τον τρόπο.


Αναγνωρίζοντας τα συναισθήματα θυμού

Όταν θυμώνουμε, το σώμα μας εκδηλώνει τη λεγόμενη αντίδραση «μάχης ή φυγής» που προκαλείται από την αδρεναλίνη, μια ορμόνη που βοηθάει το σώμα μας να αντιδράσει άμεσα στο στρες. Τα δόντια, το στομάχι, οι ώμοι, οι γροθιές και οι μύες μας σφίγγονται, ενώ η καρδιά μας χτυπάει γρηγορότερα. Όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι φυσιολογικές και συχνά αποτελούν χρήσιμες ενδείξεις που μας προειδοποιούν ότι έχουμε αρχίσει να εκνευριζόμαστε.

«Η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά και τα χέρια μου είχαν ιδρώσει. Δεν μπορούσα να σταθώ πουθενά, ένιωθα ότι είχα τόση ενέργεια που δεν με χωρούσε ο τόπος. Δεν μπορούσα να συγκεντρωθώ σε καμία ασχολία, δεν μπορούσα ούτε να κοιμηθώ φυσιολογικά».

Ορισμένες φορές είναι δύσκολο να παραδεχτούμε σε κάποιον, ακόμα και στον ίδιο μας τον εαυτό, ότι είμαστε θυμωμένοι. Μπορεί να δεχόμαστε πίεση από τους άλλους, να ακούμε διαρκώς ότι δεν πρέπει να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. Μπορεί να αντιλαμβανόμαστε ότι νιώθουμε άλλα πράγματα:

«Βαθιά μέσα μου ένιωθα άσχημα για τον εαυτό μου. Όταν ξέσπασα, αισθάνθηκα ότι έχανα εντελώς τον έλεγχο. Φοβόμουν, αλλά δεν το κατάλαβε κανείς – όλοι φοβόντουσαν εμένα». Όταν είμαστε επιθετικοί, προκαλούμε αισθήματα θυμού στους άλλους ανθρώπους – και όταν οι άλλοι είναι επιθετικοί απέναντί μας, πυροδοτούνται τα δικά μας αισθήματα θυμού. Έτσι, τελικά, τα προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν.

Τι μπορώ να κάνω όταν θυμώνω;

Καθώς μαθαίνουμε να υπερασπιζόμαστε τις απόψεις μας με σταθερότητα και ηρεμία, αρχίζει να βελτιώνεται και η επικοινωνία μας με τους άλλους. Με αυτό τον τρόπο καταφέρνουμε να επιλύσουμε τις διαφορές μας ΚΑΙ να αποκτήσουμε αυτό που θέλουμε. «Θυμώνω όταν ο μπαμπάς μού φωνάζει επειδή βγαίνω τα απογεύματα. Φροντίζω πάντοτε να έχω τελειώσει προηγουμένως τα μαθήματά μου. Όλα τα παιδιά της γειτονιάς βγαίνουν έξω για να παίξουν, αλλά ο μπαμπάς κι η μαμά θέλουν να μένω μέσα για να προσέχω την αδελφή μου».
Αν αντιμετωπίζεις προβλήματα με κάποιον, συμφωνήστε να καθίσετε και να το συζητήσετε αργότερα, όταν θα έχετε ηρεμήσει και οι δύο.
Βεβαιωθείτε ότι έχετε και οι δύο την ευκαιρία να εκφράσετε την άποψή σας (και μη διακόπτετε ο ένας τον άλλον!).
Μόλις κατανοήσετε σε ποιο σημείο διαφωνείτε, προσπαθήστε να σκεφτείτε και οι δύο λύσεις, ο καθένας με τη σειρά του. Μπορείτε να σημειώνετε αυτές τις λύσεις σε ένα χαρτί.
Αν, αφού καταλήξετε σε μια συμφωνία, τα πράγματα ορισμένες φορές μοιάζουν να είναι όπως παλιά, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε – αυτό δεν σημαίνει ότι η λύση που έχετε βρει δεν θα αποδειχτεί αποτελεσματική τελικά.

«Το συζήτησα με τον μπαμπά και τη μαμά. Στην αρχή δεν με καταλάβαιναν, αλλά τους εξήγησα ότι δεν είμαι πια παιδί και ότι έχω κι εγώ τη ζωή μου. Συμφωνήσαμε ότι θα μπορώ να βγαίνω, αρκεί να είμαι πίσω στις δέκα και να προσέχω τη μικρή μερικά απογεύματα». Φυσικά, ίσως χρειαστεί να γίνουν αλλαγές και από τις δύο πλευρές. Αν νιώθεις ότι δεν μπορεί να βρεθεί κάποια λύση, μπορείς να απευθυνθείς σε άλλους ανθρώπους που είναι διατεθειμένοι να σε ακούσουν και να σε βοηθήσουν.

Μην αφήνεις το θυμό σου να σε ελέγχει!

Ξέσφιξε τις γροθιές σου, χαμογέλα, χαλάρωσε!

Αν είσαι ήδη θυμωμένος για κάποια κατάσταση την οποία δεν μπορείς να αλλάξεις (π.χ. για το διαζύγιο των γονιών σου), είναι πιθανόν να εκνευρίζεσαι ευκολότερα και με άλλες καταστάσεις. Για παράδειγμα, έχεις την εντύπωση ότι ένας συμμαθητής σου σε προκαλεί, ενώ τα λόγια του δεν θα σε πείραζαν καθόλου κάποια άλλη μέρα. Όταν συνειδητοποιείς ότι αρχίζεις να θυμώνεις, μπορείς να καταφεύγεις σε κάποιες σκέψεις, που θα έχεις προετοιμάσει ειδικά γι’ αυτές τις δύσκολες περιστάσεις.

«Δεν αξίζει τον κόπο να εκνευρίζομαι για τέτοια άτομα».

«Δεν θα επιτρέψω στα λόγια του να με εκνευρίσουν».

«Είναι δικό του πρόβλημα, και όχι δικό μου».

«Μάλλον θα βαρεθούν και θα φύγουν, αν δεν τους δώσω σημασία».

Αν δεν επιτρέψεις στην κατάσταση να σε επηρεάσει, θα νιώσεις ότι μπορείς να ελέγξεις ευκολότερα τον εαυτό σου. Θα αποκτήσεις περισσότερη αυτοπεποίθηση και θα συνειδητοποιήσεις τι θέλεις πραγματικά να κάνεις, και όχι τι περιμένουν οι άλλοι από εσένα. Σε γενικές γραμμές, φρόντισε να μην εμπλέκεσαι σε καταστάσεις που σε εκνευρίζουν.

Μπορεί να μην έχει καμία σχέση μ’ αυτό που νομίζεις.

Ορισμένες φορές μπορεί να νιώσουμε πολύ καλύτερα αν καταφέρουμε να δούμε τα πράγματα από μια άλλη οπτική γωνία. Έτσι, θα είναι ευκολότερο να διαμορφώσουμε μια πιο ισορροπημένη άποψη για την κατάσταση και να κατανοήσουμε τις πραγματικές διαστάσεις της.
«Μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, η προοπτική της επιστροφής στο σχολείο με είχε πραγματικά τρελάνει. Την πρώτη μέρα των μαθημάτων ήμουν διαρκώς εκνευρισμένος και όταν ο Γιάννης τόλμησε να με πειράξει, έχασα εντελώς τον έλεγχο.» Ορισμένες φορές, όταν τα συναισθήματά μας είναι πολύ έντονα, δυσκολευόμαστε να δούμε την κατάσταση από διαφορετική οπτική γωνία:
Τι θα έλεγες σε κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο αν βρισκόταν στην ίδια κατάσταση με εσένα;
Τι άλλο θα μπορούσε να σκέφτεται ή να κάνει το άτομο που σε ενόχλησε, πέρα από αυτό που πιστεύεις ότι σκεφτόταν ή ότι έκανε;

Πώς μπορώ να νιώθω πιο ήρεμος;

Είναι σημαντικό να βρίσκεις λίγο χρόνο για να χαλαρώνεις και να ασχολείσαι με πράγματα που σε ευχαριστούν. Κάθε άνθρωπος χαλαρώνει με διαφορετικό τρόπο. Παρακάτω προτείνονται μερικές ιδέες:
Άκου την αγαπημένη σου μουσική.
Μίλα με κάποιον – έτσι μπορεί να δεις την κατάσταση από άλλη οπτική γωνία.
Κάνε μια βόλτα.
Απόλαυσε ένα ζεστό αφρόλουτρο.
Πάρε αργές, βαθιές ανάσες, όταν νιώθεις ότι αρχίζεις να θυμώνεις.
Ασχολήσου με το σχέδιο και τη ζωγραφική ή άρχισε να σημειώνεις σε ένα ημερολόγιο πώς νιώθεις.
Ξεκίνα τρέξιμο, ποδηλασία, ποδόσφαιρο ή οποιαδήποτε άλλη έντονη σωματική δραστηριότητα.
Άκου μια κασέτα χαλάρωσης.
Διάβασε ένα καλό βιβλίο ή παίξε ένα ενδιαφέρον βιντεοπαιχνίδι.

Ζητώντας βοήθεια
Ορισμένες φορές δυσκολευόμαστε να εντοπίσουμε για ποιο λόγο είμαστε θυμωμένοι. Μπορεί να μας έχει συμβεί κάτι πριν από πολύ καιρό και τώρα να αντιδρούμε υπερβολικά σε όλες τις καταστάσεις. Καμιά φορά μπορεί, επίσης, να μην έχουμε τη δυνατότητα να μιλήσουμε στο άτομο που μας εκνευρίζει, γιατί ίσως δεν καταλαβαίνει ότι μας αναστατώνει ή μας φοβίζει. Σ’ αυτή τη περίπτωση, απαιτείται πολύ θάρρος για να ζητήσουμε βοήθεια, αλλά είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να μιλήσουμε σε κάποιον που εμπιστευόμαστε, όπως:

Σε ένα φίλο ή ένα συγγενή
Σε έναν αγαπημένο καθηγητή
Σε έναν ψυχολόγο
Στον οικογενειακό γιατρό
Στο διευθυντή του σχολείου
Στη νοσοκόμα του σχολείου

Επίσης, ο οικογενειακός γιατρός σας θα μπορούσε να σου συστήσει έναν εξειδικευμένο ψυχολόγο, που θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίζεις τις δύσκολες καταστάσεις. Συζητώντας για τα συναισθήματά σου, μαθαίνεις να τα ελέγχεις με μεγαλύτερη ευκολία και σιγουριά. Οι συζητήσεις σου με τον ψυχολόγο θα είναι εμπιστευτικές, κι έτσι, αν δεν το επιθυμείς, οι φίλοι σου, οι συμμαθητές σου και οι καθηγητές σου δεν χρειάζεται να γνωρίζουν ότι επισκέπτεσαι έναν ειδικό.



http://boro.gr