Δημοκρατία
είναι όλοι να έχουν το ίδιο δικαίωμα στη ζωή, στην εργασία, στο φαγητό,
στη μόρφωση, στην έκφραση και την πληροφόρηση.Να έχουν όλοι το ίδιο δικαίωμα να περπατούν χωρίς κίνδυνο στο δρόμο. Αν μένουν άλλοι σε παγκάκια κι άλλοι σε παλάτια, την καταργήσαμε. Αν άλλοι τρώνε στο τραπέζι και άλλοι από τα σκουπίδια όσα περισσεύουν από τους πρώτους, δεν είναι δημοκρατία... Να έχουν το δικαίωμα να πάνε σχολείο και με τις ίδιες προϋποθέσεις να μορφωθούν.
Να μην πεθαίνουν άλλοι στο ράντζο του νοσοκομείου κι άλλοι να απολαμβάνουν την ίαση, επειδή έχουν πολλά λεφτά.
Να τιμωρείται όχι μόνο εκείνος που κάνει διάρρηξη στο περίπτερο, αλλά κι αυτός που κλέβει από το δημόσιο ταμείο.
Τελικά, μήπως στην ουσία έχουμε καταργήσει τη δημοκρατία και επικαλούμαστε μόνο ένα άψυχο πολίτευμα, έναν όρο, επί του οποίου, άρχοντες και αρχόμενοι, ασελγούμε γιατί μας διευκολύνει; Μήπως την καταργήσαμε επειδή όλους μάς βολεύει αυτό;
Αναρωτιέμαι συχνά, τελικά στην Ελλάδα, στον δυτικό κόσμο, ευρύτερα, εκεί που υπερηφανευόμαστε για τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των λαών, δημοκρατία υπάρχει στην πραγματικότητα; Για να το απαντήσουμε αυτό θα πρέπει μάλλον πρώτα να ξεκαθαρίσουμε τι είναι η δημοκρατία. Να εξετάσουμε, δηλαδή, τα στοιχειώδη.
Απ’ την ετυμολογία της, η λέξη δημοκρατία δίνει την απάντηση για το τι είδους πολίτευμα θα έπρεπε να είναι. Το κράτος, η εξουσία, δηλαδή, του δήμου, των πολιτών, αυτών που έχουν πολιτικά δικαιώματα. Κι επειδή οι έννοιες της εξουσίας και του κράτους σήμερα είναι αποκρουστικές, κι έγιναν αποκρουστικές στο πλαίσιο της κακής λειτουργίας της δημοκρατίας, ας θυμηθούμε ότι ο όρος επινοήθηκε στην κλασική αρχαιότητα, σε αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία, πολιτεύματα που κυριαρχούσαν μέχρι τον 5ο π.Χ. αιώνα. Η έννοια του κράτους την εποχή εκείνη δεν είχε το σημερινό σκληρό περιεχόμενο. Ήταν ταυτόσημη με την αρχή, έννοια θεμιτή και λειτουργία απαραίτητη για τη συγκρότηση μιας κοινότητας. Η έννοια της δημοκρατίας υιοθετήθηκε από τους δημοκρατικούς της Αθήνας, και υποδήλωνε το πολίτευμα εκείνο στο οποίο η εξουσία βρισκόταν στη συνέλευση των πολιτών, εκείνων που είχαν δηλαδή πολιτικά δικαιώματα.
Πολιτικά και κοινωνιολογικά, πλέον, δημοκρατία έχουμε αποδεχτεί ότι είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από το λαό ή στο όνομα του λαού και οπωσδήποτε θα πρέπει να ασκείται προς όφελος του λαού, άρα του δημοσίου συμφέροντος.
Φυσικά, η έννοια της δημοκρατίας έχει ισχυρή βάση στην περίπτωση της άμεσης δημοκρατίας, που πάντως δεν σχετίζεται με τη μορφή του πολιτεύματος που εμείς γνωρίζουμε. Αυτό που ισχύει σήμερα, τόσο στην Ελλάδα όσο και σ’ όλο τον δυτικό κόσμο δεν είναι παρά η έμμεση δημοκρατία, αυτή στην οποία η λαϊκή εξουσία ασκείται δι αντιπροσώπων. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης είχε χαρακτηρίσει αυτή τη μορφή, που αλλοίωσε ουσιαστικά την άμεση δημοκρατία της Αθήνας, ως μια φιλελεύθερη ολιγαρχία. Δεν είχε άδικο μάλλον… Αντί δήμου – αρχή, έχουμε να κάνουμε με κράτος, με αρχή, των ολίγων που στο όνομα των υπολοίπων άρχουν και ελέγχονται θεωρητικά κάθε τέσσερα χρόνια.
Η δημοκρατία, όπως ορίστηκε στην κλασική αρχαιότητα, δεν ήταν η αντιπροσώπευση των πολλών από ελάχιστους, αλλά η άσκηση της εξουσίας για κάθε τι από όλους τους πολίτες. Το μεν ουν πάντας και περί πάντων, όπως χαρακτηριστικά προσδιόρισε την άμεση δημοκρατία ο Αριστοτέλης στα «Πολιτικά».
Η στρέβλωση στην Ελλάδα
Κι αφού έχουμε τουλάχιστο το στοιχειώδες θεωρητικό πλαίσιο, ας δούμε τι θεωρούμε δημοκρατία στην Ελλάδα (ισχύει και για το σύνολο του δυτικού κόσμου) κι αν πραγματικά είναι σε ισχύ το δημοκρατικό πολίτευμα.
Μια μικρή ομάδα ανθρώπων αναλαμβάνει κάθε φορά να ασκήσει για λογαριασμό όλων των υπολοίπων πολιτών την αρχή. Για να κυριολεκτούμε, την εξουσία. Ομάδα που εκλέγεται κάθε 4 το πολύ χρόνια, με απόλυτη εξουσία στο μεσοδιάστημα όχι μόνο να εφαρμόσει αυτά για τα οποία ψηφίστηκε, αλλά και για όσα δεν ψηφίστηκε.
Θεωρητικά, κάθε τέσσερα ή και λιγότερα χρόνια, ο δήμος, το σύνολο δηλαδή των πολιτών, των ανθρώπων με πλήρη πολιτικά δικαιώματα, μπορεί να κρίνει, να επιβεβαιώσει ή να ανατρέψει. Να κρίνει αν η δική του εξουσιοδότηση λειτούργησε ή όχι προς όφελος του λαού και του δημοσίου συμφέροντος.
Άρα λοιπόν η σωστή λειτουργία της δημοκρατίας, έστω της έμμεσης, της φιλελεύθερης ολιγαρχίας, κατά τον Καστοριάδη, επαφίεται σε δύο μέρη. Πρώτα στον εξουσιοδοτημένο να ασκήσει την αρχή κι έπειτα στον πολίτη, που θα κρίνει, θα επιβεβαιώσει ή θα απορρίψει.
Ας κάνουμε τις συγκρίσεις στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Πόσοι εξουσιοδοτημένοι από το δήμο εφαρμόζουν την εντολή; Είναι γενικά παραδεκτό ότι από συστάσεως ελληνικού κράτους, κυβερνήσεις και σώματα νομοθετικής εξουσίας (κοινοβούλια) σχεδόν ουδέποτε εφάρμοσαν αυτά για τα οποία έλαβαν την εξουσιοδότηση να ασκήσουν την αρχή. Αντιθέτως, αν έστω ένα από τα όσα εξαγγέλλονται προεκλογικά εφαρμοστεί μετεκλογικά, διαφημίζεται με περισσή φανφάρα. Αυτό από μόνο του δείχνει πόσο σπάνια συμβαίνει να εφαρμόζεται έστω και τμήμα της εξουσιοδότησης.
Επιπλέον, το σύνηθες φαινόμενο, και πάλι διαχρονικά και διακομματικά, από συστάσεως ελληνικού κράτους, είναι να εμφανίζονται στοιχεία αναξιοκρατίας, αλαζονείας, διαφθοράς, υπέρβασης εξουσίας κλπ. Αυτά δεν αποτελούν απλώς παραβίαση των κανόνων της δημοκρατίας, αλλά στρέβλωση του ούτως ή άλλως παρανοημένου και εκφυλισμένου πολιτεύματος. Αυτά για την πλευρά των εκλεγμένων, εκείνων που εξουσιοδοτούμε να άρχουν για λογαριασμό μας στο μεσοδιάστημα της ψηφοφορίας.
Όταν έλθει η ώρα του ελέγχου από το δήμο τι γίνεται; Θεωρητικά οι στρεβλώσεις, συνειδητές ή μη, οι ανεπάρκειες, οι ελλείψεις, θα έπρεπε να αποκαθίστανται αμέσως. Με την ψήφο του δήμου, να απορρίπτονται τέτοιες δράσεις για τις οποίες κάποιος δεν είχε την εντολή. Και να τιμωρούνται με την αποκαθήλωση όσοι παραβίασαν την εντολή.
Στην πραγματικότητα αυτός ο όρος της εφαρμογής του δημοκρατικού πολιτεύματος δεν ισχύει απλώς επειδή ο ίδιος ο πολίτης παίρνει μέρος στη στρέβλωση, είτε από άγνοια, είτε επειδή συμμετέχει σε ένα παιγνίδι, εκλέγοντας αυτόν που θα τον εξυπηρετήσει (ή επειδή είναι του κόμματός του, ή απλώς φίλος του), κι όχι αυτόν που θα εξυπηρετήσει το δήμο και το δημόσιο συμφέρον. Είτε, ακόμη, επειδή ο πολίτης είναι παθητικός και αδιάφορος θεατής.
Αυτές οι αλλοιώσεις, οι στρεβλώσεις οδηγούν μοιραία στην τροποποίηση των προϋποθέσεων λειτουργίας του δημο-κρατικού πολιτεύματος.
Τελικά, η δημοκρατία μας δεν υπάρχει, γιατί οι πολιτικοί έμαθαν τους πολίτες να θεωρούν την αυθάδεια ως δικαίωμα, την παρανομία ως ελευθερία, την αναίδεια του λόγου ως ισότητα και την αναρχία ως ευδαιμονία, όπως είχε γράψει ο φιλόσοφος Ισοκράτης, 2.400 χρόνια πριν.
Αφήνοντας όμως τον θεωρητικό λόγο, θέλω να καταθέσω με απλό λόγο την τελική σκέψη μου για τι είναι τελικά δημοκρατία.
Δημοκρατία είναι όλοι να έχουν το ίδιο δικαίωμα στη ζωή, στην εργασία, στο φαγητό, στη μόρφωση, στην έκφραση και την πληροφόρηση. Να έχουν όλοι το ίδιο δικαίωμα να περπατούν χωρίς κίνδυνο στο δρόμο. Αν μένουν άλλοι σε παγκάκια κι άλλοι σε παλάτια, την καταργήσαμε. Αν άλλοι τρώνε στο τραπέζι και άλλοι από τα σκουπίδια όσα περισσεύουν από τους πρώτους, δεν είναι δημοκρατία... Να έχουν το δικαίωμα να πάνε σχολείο και με τις ίδιες προϋποθέσεις να μορφωθούν. Να μην πεθαίνουν άλλοι στο ράντζο του νοσοκομείου κι άλλοι να απολαμβάνουν την ίαση, επειδή έχουν πολλά λεφτά.
Να τιμωρείται όχι μόνο εκείνος που κάνει διάρρηξη στο περίπτερο, αλλά κι αυτός που κλέβει από το δημόσιο ταμείο.
Αυτή είναι δημοκρατία. Όλα αυτά, ποιος μπορεί να υποστηρίξει ότι σήμερα ισχύουν; Άρα, μήπως στην ουσία έχουμε καταργήσει τη δημοκρατία και επικαλούμαστε μόνο ένα άψυχο πολίτευμα, έναν όρο, επί του οποίου, άρχοντες και αρχόμενοι, ασελγούμε γιατί μας διευκολύνει; Μήπως την καταργήσαμε επειδή όλους μάς βολεύει αυτό;
Απο: Πατρίς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου